ТЫҢДАЛЫМ ОҚЫЛЫМ MOTIFT
-тапсырма. Мәтінді оқы. Мәтінге тақырып қой. Дәлелде.
Алтайдағы қасиетті орындардың бірі - Мұзтау (4506 м.). Мұзтау - Ал-
тай тауының ең биік шыңы. Үндінің қасиетті аңыздарында Мұзтауды «төрт
мұхиттың кіндігі» деп сипаттайды. Шынында да, Мұзтау Солтүстік мұзды
мұхит, Тынық мұхит пен Үнді мұхит сияқты үш мұхиттың дәл ортасында
орналасқан. Ежелгі жазбаларда ол «Жер кіндігі» деп аталады.
Мұзтауда ежелгі адамдар өмір сүрген үңгірлер, түркi заманынан қалған
ескерткіш көп. Ең терең үңгір «Экологиялық» деп аталады. Оның ұзындығы –
3 шақырым, ал төмен қарай 345 метрге созылған. Ары қарай жерасты өзені
басталатындықтан, зерттелмеген.
Жер шарының энергетикалық өрісі Мұзтауда тоғысқан. Оның энер
гетикалық өрісі ғарышпен байланысты. Келген адамдарға Мұзтау күш бе
реді, денсаулығын түзейді Адамдар біресе Мұзтаудың әдемілігіне қызыға-
ды, біресе қасиетіне таңғалады.

64 бет 4-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, 3 негізгі және 2 қосымша ақпаратты анықтаңыз. (Найти из текста 3 главные и 2 второстепенные информации)

Негізгі ақпарат

1.
2

Қосымша ақпарат

1.

2.

3.

​

Зат есімдердің көптік жалғауы (Множественное число существительных):
Множественное число существительных в казахском языке образуется при окончаний -лар/-лер, -дар/-дер, -тар/-тер.

Мысалы: бала-лар, кітап-тар, дерек-тер

Пример разбора по падежам (Мысалы):

Ит сөзі (Слово собака)
А.с. (не?) ит. Ит - ең жақсы дос!
І.с. (ненің?) иттің. Иттің ойыншығы еденде жатты.
Б.с. (неге?) итке. Мен итке сүтті бердім.
Т.с. (нені?) итті. Алексей көршілестік итті жақсы көреді.
Ж.с. (неде?) итте. Итте әдемі бір шүйке жіп бар.
Ш.с. (неден?) иттен. Мысық ашуын иттен алады.
К.с. (немен?) итпен. Ол итпен ойнайды

Жіктік жалғауме жіктеу:
Жекеше:                                              Көпше:
Мен аспаз+бын                                  Біз аспазбыз
Сен аспаз+сың                                   Сендер аспазсыздар
Сіз аспаз+сыз                                     Сіздер аспазсыздар
Ол аспаз                                             Олар аспаз
 
Тәуелдік жалғаумен тәуелдеу:
Жекеше:                                                 Көпше:
Менің аспаз+ым                                    Біздің аспаз+ымызСенің аспаз+ың                                     Сендердің аспаз+дар+ың
Сіздің аспаз+ыңыз                                Сіздердің аспаз+дар+ыңыз
Оның аспаз+ы                                       Олардың аспаз+дар+ы
 
Септік жалғаумен септеу:
Атау септігі               кім?                            Аспаз
 Ілік септігі                кімнің ?                      Аспаз+дың
Барыс септігі            кімге?                        Аспаз+ға
Жатыс септігі           кімде?                       Аспаз+да
Табыс септігі            кімді?                        Аспаз+ды
Шығыс септігі           кімнен?                     Азпаз+дан
Көмектес септігі       кіммен ?                    Аспаз+бен