(Көшпелі)және (рулық-тайпалық) негізде құрылған халықтарда (туыстық) байланыстар қоғамдық қарым-қатынастың негізін қалайды. Отбасында негізгі (туыстық)/қатынас/ - ерлер жағымен есептелген. Сонымен қатар /әйел/ жағымен де (туыстық) байланыстардың атаулары бар. Қыздан туған балаларды /жиен/ деп атап, балалар үшін шешесінің туыстары /нағашы/, (нағашы жұрт) деп аталды./ Қазақ/ салты бойынша жиенді ренжітуге болмайды, сұрағанын беріп, көңілін жықпауға тырысқан. (Туыстық) жүйенің ең негізі, бел ортасы - /отбасы/ саналады. /Қазақ/ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол – /ата/, /әке/, /бала/.Аталар мен әжелер /ауыл-аймақ/, /ағайын/ арасының берекесі, ақылшысы.Олардың әрқашанда мәртебесі (биік) болып, сый-құрметке бөленген. Өйткені, үлкенді сыйлауды қадір тұтқан /қазақ/ салты бойынша көргені мен тұрмыста түйгені көп, тәжірибесі мол адамның сыйға бөленуі заңды /құбылыс/ деп танылған. Үлкенді сыйлау, ақылын тыңдау /көргенділік/ деп есептеледі. (Дәстүрлі) қоғамда ата-апаның тәрбиесін көрмей өскен /бала/ болмаған. /Ата-апалар/ /жыр,/ дастан/, ертегі/ айтып немере-шөберелерін рухани байытып тәрбиелеп отырған.
Отбасы – адам үшін ең жақын әлеуметтік орта. Отбасы белгілі дәстүрлердің, жағымды өнегелердің мұралар мен салт-дәстүрлердің сақтаушысы. Отбасында бала алғаш рет өмірмен, қоршаған ортамен танысып, мінез-құлық нормаларын игереді. Отбасы баланың азамат болып өсуінің негізі болып табылады.
Отбасының басты қызметі баланы тәрбиелеу. Отбасы тәрбиесі – бұл жалпы тәрбиенің ең басты бөлігі. Ата-ана және отбасы мүшелері жас нәресте дүниеге келген күннен бастап, оның өміріне қамқорлық жасап, болашағын жоспарлайды және саналы азамат болып өсуі үшін қажет жағдай жасайды. Бұған баланың қажеттігін толық қанағаттандыру, оны дене және ой еңбегіне үйрету, күн тәртібін дұрыс реттеуге , салауатты өмір сүруге, адал болуға тәрбиелеу, жақсылықты үйретуге, жамандықтан жиренуге үйрету, бойында жастайынан мәдени құндылықтар мен адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру жатады. Қазақ отбасы тәрбиесінің өзекті мәселелері педагог- ғалымдар С. Қалиев, М.Смайылова, М.Оразаев, С. Ұзақбаева, К. Қожахметова, Ж.Б. Қоянбаевтардың еңбектерінде жан-жақты сөз болған.
Әр халықтың бала тәрбиесіндегі өзіндік ерекшеліктері арқылы сол халық отбасы тәрбиесінің де өзіне ғана тән мәдени құндылықтары қалыптасады
Отбасында негізгі (туыстық)/қатынас/ - ерлер жағымен есептелген. Сонымен қатар /әйел/ жағымен де (туыстық) байланыстардың атаулары бар. Қыздан туған балаларды /жиен/ деп атап, балалар үшін шешесінің туыстары /нағашы/, (нағашы жұрт) деп аталды./ Қазақ/ салты бойынша жиенді ренжітуге болмайды, сұрағанын беріп, көңілін жықпауға тырысқан.
(Туыстық) жүйенің ең негізі, бел ортасы - /отбасы/ саналады.
/Қазақ/ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол – /ата/, /әке/, /бала/.Аталар мен әжелер /ауыл-аймақ/, /ағайын/ арасының берекесі, ақылшысы.Олардың әрқашанда мәртебесі (биік) болып, сый-құрметке бөленген. Өйткені, үлкенді сыйлауды қадір тұтқан /қазақ/ салты бойынша көргені мен тұрмыста түйгені көп, тәжірибесі мол адамның сыйға бөленуі заңды /құбылыс/ деп танылған. Үлкенді сыйлау, ақылын тыңдау /көргенділік/ деп есептеледі. (Дәстүрлі) қоғамда ата-апаның тәрбиесін көрмей өскен /бала/ болмаған. /Ата-апалар/ /жыр,/ дастан/, ертегі/ айтып немере-шөберелерін рухани байытып тәрбиелеп отырған.
Отбасының басты қызметі баланы тәрбиелеу. Отбасы тәрбиесі – бұл жалпы тәрбиенің ең басты бөлігі. Ата-ана және отбасы мүшелері жас нәресте дүниеге келген күннен бастап, оның өміріне қамқорлық жасап, болашағын жоспарлайды және саналы азамат болып өсуі үшін қажет жағдай жасайды. Бұған баланың қажеттігін толық қанағаттандыру, оны дене және ой еңбегіне үйрету, күн тәртібін дұрыс реттеуге , салауатты өмір сүруге, адал болуға тәрбиелеу, жақсылықты үйретуге, жамандықтан жиренуге үйрету, бойында жастайынан мәдени құндылықтар мен адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру жатады.
Қазақ отбасы тәрбиесінің өзекті мәселелері педагог- ғалымдар С. Қалиев, М.Смайылова, М.Оразаев, С. Ұзақбаева, К. Қожахметова, Ж.Б. Қоянбаевтардың еңбектерінде жан-жақты сөз болған.
Әр халықтың бала тәрбиесіндегі өзіндік ерекшеліктері арқылы сол халық отбасы тәрбиесінің де өзіне ғана тән мәдени құндылықтары қалыптасады