Задание: Әр шаққа 5 мысал етістікті сөз теріп жазып жасалу жолын анықта. Текст:
Қазір әлемде миллиондаған адамдардың сауықтыру жүгірісімен айналысуы кездейсоқ емес. Оларға ғылым да көп көңіл бөлуде. Дені сау адам күнделікті 15-20 минут, жалпы қосқанда 3-4 километрден кем емес жүгіруі қажет. Жүгіру үшін ерекше шектеулер жоқ, тек ағзаның жасы мен жағдайын ескере отырып мөлшерлеу керек.
Зерттеулер көрсеткендей, марафондық дистанцияға жүгірушілердің жүрек қантамырлары басқа адамдарға қарағанда неғұрлым кең. Жүйелі жүгіру әсері арқасында жүрек еті екі реттен артық үнемі жұмыс істейді: тіндердің оттегіні қолдануы өседі, қанның қысымы түседі, пульс жиілігі 40-қа дейін және одан да төмендейді.
Қалай жүгіру керек ?
Жүгіруді маманданбаған спортшыларға қысқа 5-10 минуттық жаттығулардан бастау керек. Неғұрлым жүгіру дистанциясы ұзақ болса, соғұрлым жаттығуды қысқа жасайды. Жаттығудан кейінгі үзіліс 5-10 минуттан аспауы керек, әйтпесе пульс бастапқы қалыпқа келеді де, барлығын қайта бастауға тура келеді. Жаттығу бұлшық еттерін қыздыруға, тынысты және қан айналысты күшейтуге қажет. Жаттығу шаршауды тудырмау керек. Күш түспейтін бірнеше физикалық жаттығулар қажет. Тізе, жамбас- сан, шынтақ және иық буындарын уқалап жаттықтыру керек. Көптеген жүгірушілер жаттығуды шектеп, оның орнына жүгіруді аз белсенділікпен бастап және кейін оны біртіндеп өсіргенді қалайды. Бұл жерде үлкен қате жоқ, бірақ жаттығудан бас тартуға болмайды. Егер бірден жүгіруден бастаса, онда бұлшық ет жүйесінің белсенділігі біркелкі дамымайды: алдымен аяқтар және сосын иық белдеуі дамиды. Жаттығулар бірден барлық бұлшық ет жүйесін қызметке келтіреді.Одан кейін дистанцияға шығамыз.
Дистанцияны жорғақ жүгірістен бастау керек. Тек белгілі уақыттан кейін ғана екпінді жүгіріске көшуге болады. Бұған қатысты екі әдіс бар: бір қалыпты және бірқалыпты-жеделдетілген. Жүгіру басында ырғақты бір қалыпта жүгірген дұрыс. Жүгірумен айналыссаңыз, дистанцияның екінші жартысында жүгіруіңіз еріксіз жеделдейді. Бұған кедергі жасамаңыз, бірақ артық түсіруге күштің соңынан қууға тырыспаңыз, өзіңіздің жағдайыңызға және жүрек соғуыңызға қараңыз. Әлсіз адамдар бастапқы кезеңінде жүгіруді және жүруді кезектестіруге болады, бірақ бірнеше уақыттан кейін жүрудің уақытын азайтуды, сосын біртіндеп оны болдырмауы керек.
