Механов Ақжан Жақсыбекұлы (1906-1997) - геология-минералогия ғылымдарының докторы, Қазақ КСР-нің еңбегі сіңген қайраткері.
Ақжан Жақсыбекұлы Машанов Кеңес Одағындағы геомеханика негізін қалаушылардың бірі, қазақ ғылыми фантастісінің негізін қалаушы, Жердің тереңдігінде саяхат, Жердің құпиясы, Қазақ-орыс және орысша-қазақша сөздіктердің авторы, тау-кен, геология және металлургия саласындағы зерттеушісі, ұлы ғылыми мұраны зерттеуші Шығыс әл-Фараби ғалымы.
Ақжан Машани таңғажайып көп қырлы дарынды адам болған, оның ұзақ және жемісті өмірі әрдайым бір университетпен - Қазақ тау-кен металлургиялық институтымен байланыста болған, қазір Қазақ мемлекеттік ұлттық университеті. Қ.И. Сәтпаев.
1939 жылы А. Машанов тау-кен инженер-геолог мамандығы бойынша жоғары оқу орнын үздік бітірді және осы институттың бірінші түлегі болды. 1943 жылы Ақжан Жақсыбекұлы «Торғай кен орнының құрылымы» тақырыбында кандидаттық диссертациясын табысты қорғады, 1945 жылы «Кен орындарының құрылымын зерттеудің жаңа әдіснамасының негізі» монографиясын жариялады және 1946 жылы «Геометрия әдісімен кен орындарының құрылымын зерттеу» тақырыбында докторлық диссертация қорғады. ішек. « Сол жылы А.Ж. Машанов Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының құрылуына қатысады.
Ақжан Машани Ақбастау-Кусмурын, Лениногорск, Зырян, Торғай, Жезқазған және Қаратау кен орындарының ашылуына қатысты.
Ақжан Жақсыбекұлы шын мәнінде энциклопедиялық білімді, бай ғылыми эрудицияны иеленді, жаңа нәрселерді ұстап қана қоймай, оны ғылыми және ағартушылық қызметінде табысты пайдаланды. Ақжан Машанидің терең зерттеулерінің нәтижелері шетелде кеңінен танымал. Геология, математика, геометрия, механика және тау-кен өнеркәсібіндегі терең білім оған тау-геомеханика саласында жаңа ғылыми бағыт жасауына мүмкіндік берді.
Араб тілін білетін кең ғылыми көзқарас Ақжан Жақсыбекұлына өзінің басты істерінің бірі - ұлы ғалым Әбу Насыр әл-Фарабидің әлеміне ашылуына мүмкіндік берді. А.Ж. Машанов Қазақстандағы мәдениет пен ғылымның көздері Әл-Фарабидің шығармалары екендігін дәлелдеді және осы ұлы ғалымның аты-жөні Қазақстан Республикасының ғылым тарихында мәңгілікке жазылған.
Әл-Фараби мұрасын терең зерттеу үшін араб ғалымдары оған жаңа тегі, әл-Машани тағайындалды.
ЮНЕСКО шешімімен 2006 жыл Машшаның ғасыры деп жарияланды. Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті. Д.Серікбаева біздің өңірдегі тау-кен-геологиялық бизнесті дамыту перспективалары талқыланған ғылыми форум ұйымдастырды. Ақжан Машани өз өмірін осылай арнады.
Тарих беттеріне үңілер болсақ, біртуар тұлға, қайсар қолбасшы, халық көтерілісінің саяси көсемі болған Исатай Тайманұлының жан жолдасы болған Махамбет бастан – аяқ оның қасында жүрген, жауымен жауласып, дауымен дауласып өлімге басын қиған Исатайдың қанды көйлек жолдасы болғанын көреміз.
Атамыз қазақ қашанда достықты жоғары бағалаған. Себебі Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай жанына жақын жанды іздейді. Ойы, арман-тілегі, мақсат, ең бастысы өмірдегі құндылығы бір адамдардың шынайы дос болып, өмір бойы араларынан қыл өтпейді. Міне, Исатай мен Махамбет достығы нағыз адал достық мысалы бола алады деп есептеймін. Бұл достық бұрын - соңды болмаған достық деп есептеуге болады, себебі екеуі де - ел үшін бастырын өлімге тігіп, жауға бірге аттанған сарбаздар. Әсіресе Махамбеттің жырлаған өлеңдерінде Исатайдың бейнесі ерекше көркем беріледі. Махамбет жан қиысқан қанды көйлек досы Исатай Тайманұлының батырлық, азаматтық тұлғасын, өлеңдік портретін ғажап жасап шыққан. Өлеңдерінің бірінде:
«Құландай ащы дауыстым,
Құлжадай айбар мүйіздім
Кер миығым, кербезім
Керіскедей шандозым!..», – деп Исатай бейнесін ерекше көркем етіп сипаттай білген.
Ақжан Жақсыбекұлы Машанов Кеңес Одағындағы геомеханика негізін қалаушылардың бірі, қазақ ғылыми фантастісінің негізін қалаушы, Жердің тереңдігінде саяхат, Жердің құпиясы, Қазақ-орыс және орысша-қазақша сөздіктердің авторы, тау-кен, геология және металлургия саласындағы зерттеушісі, ұлы ғылыми мұраны зерттеуші Шығыс әл-Фараби ғалымы.
Ақжан Машани таңғажайып көп қырлы дарынды адам болған, оның ұзақ және жемісті өмірі әрдайым бір университетпен - Қазақ тау-кен металлургиялық институтымен байланыста болған, қазір Қазақ мемлекеттік ұлттық университеті. Қ.И. Сәтпаев.
1939 жылы А. Машанов тау-кен инженер-геолог мамандығы бойынша жоғары оқу орнын үздік бітірді және осы институттың бірінші түлегі болды. 1943 жылы Ақжан Жақсыбекұлы «Торғай кен орнының құрылымы» тақырыбында кандидаттық диссертациясын табысты қорғады, 1945 жылы «Кен орындарының құрылымын зерттеудің жаңа әдіснамасының негізі» монографиясын жариялады және 1946 жылы «Геометрия әдісімен кен орындарының құрылымын зерттеу» тақырыбында докторлық диссертация қорғады. ішек. « Сол жылы А.Ж. Машанов Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының құрылуына қатысады.
Ақжан Машани Ақбастау-Кусмурын, Лениногорск, Зырян, Торғай, Жезқазған және Қаратау кен орындарының ашылуына қатысты.
Ақжан Жақсыбекұлы шын мәнінде энциклопедиялық білімді, бай ғылыми эрудицияны иеленді, жаңа нәрселерді ұстап қана қоймай, оны ғылыми және ағартушылық қызметінде табысты пайдаланды. Ақжан Машанидің терең зерттеулерінің нәтижелері шетелде кеңінен танымал. Геология, математика, геометрия, механика және тау-кен өнеркәсібіндегі терең білім оған тау-геомеханика саласында жаңа ғылыми бағыт жасауына мүмкіндік берді.
Араб тілін білетін кең ғылыми көзқарас Ақжан Жақсыбекұлына өзінің басты істерінің бірі - ұлы ғалым Әбу Насыр әл-Фарабидің әлеміне ашылуына мүмкіндік берді. А.Ж. Машанов Қазақстандағы мәдениет пен ғылымның көздері Әл-Фарабидің шығармалары екендігін дәлелдеді және осы ұлы ғалымның аты-жөні Қазақстан Республикасының ғылым тарихында мәңгілікке жазылған.
Әл-Фараби мұрасын терең зерттеу үшін араб ғалымдары оған жаңа тегі, әл-Машани тағайындалды.
ЮНЕСКО шешімімен 2006 жыл Машшаның ғасыры деп жарияланды. Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті. Д.Серікбаева біздің өңірдегі тау-кен-геологиялық бизнесті дамыту перспективалары талқыланған ғылыми форум ұйымдастырды. Ақжан Машани өз өмірін осылай арнады.
Махамбет пен Исатай достығы туралы.
Тарих беттеріне үңілер болсақ, біртуар тұлға, қайсар қолбасшы, халық көтерілісінің саяси көсемі болған Исатай Тайманұлының жан жолдасы болған Махамбет бастан – аяқ оның қасында жүрген, жауымен жауласып, дауымен дауласып өлімге басын қиған Исатайдың қанды көйлек жолдасы болғанын көреміз.
Атамыз қазақ қашанда достықты жоғары бағалаған. Себебі Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай жанына жақын жанды іздейді. Ойы, арман-тілегі, мақсат, ең бастысы өмірдегі құндылығы бір адамдардың шынайы дос болып, өмір бойы араларынан қыл өтпейді. Міне, Исатай мен Махамбет достығы нағыз адал достық мысалы бола алады деп есептеймін. Бұл достық бұрын - соңды болмаған достық деп есептеуге болады, себебі екеуі де - ел үшін бастырын өлімге тігіп, жауға бірге аттанған сарбаздар. Әсіресе Махамбеттің жырлаған өлеңдерінде Исатайдың бейнесі ерекше көркем беріледі. Махамбет жан қиысқан қанды көйлек досы Исатай Тайманұлының батырлық, азаматтық тұлғасын, өлеңдік портретін ғажап жасап шыққан. Өлеңдерінің бірінде:
«Құландай ащы дауыстым,
Құлжадай айбар мүйіздім
Кер миығым, кербезім
Керіскедей шандозым!..», – деп Исатай бейнесін ерекше көркем етіп сипаттай білген.