Өздеріңіз білетіндей, балдырлар - бұл су астында тіршілік ететін өсімдіктер. Егер сіз балдырларды құрлықта тіршілік ететін өсімдіктермен (мысалы, ағаштармен) салыстырсаңыз, көптеген айырмашылықтарды көресіз. Жалпы, су астындағы тіршіліктің оң және теріс жақтары көп. Дұрыс тұжырымды табыңыз: * балдырларда ағаштармен салыстырғанда кеуіп кету қаупі аз;
балдырларда, ағаштармен салыстырғанда, тыныс алу үшін оттегі көп;
балдырларда фотосинтез үшін ағаштармен салыстырғанда көбірек көмірқышқыл газы бар;
балдырларға, ағаштармен салыстырғанда, оларды ұстап тұру үшін мықты тірек құрылымдары қажет;
балдырлар ағаштармен салыстырғанда фотосинтез үшін көбірек жарық алады.
Қазақстанда энергияның ең көп бөлігін неден алады? *

Әнші құм

Қазақстанның кең байтақ дархан даласы әлі күнге дейін толық зерттелмеген, сыры ашылмаған құпияларға толы. Кең байтақ жеріміздің аумағында табиғаттың көз тартар небір құбылыстары мен қайталанбас өзіне тән ерекшеліктері бар. Солардың бірі «әнші құм» (кейбір деректерде Айғай құм) – Алматы облысы Кербұлақ ауданы жеріндегі Іле өзенінің аңғарын бойлай орналасқан Үлкен Қалқан тауы және Кіші Қалқан тауы етегіндегі құмды төбе, Алматы қаласынан 250 шақырым қашықтықта орналасқан. Биіктігі 150 м-дей, ұзындығы 8 км, ені 3 км-ге дейін жетеді. Қалқан тауларынан соғатын желдің бағыты үнемі өзгеріп отыруы нәтижесінде құм түйіршіктері електеніп, бірегей құм қо тұратын төбеге айналған.

«Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі «Айғай құм немесе Әнші құм» атты құмды төбені өз қамқорлығына алған. Кейбір деректерге сүйенсек, «Алтынемел» ұлттық қорығы кезінде Шоқан Уәлихановтың Қашқарияға сапарында пана болған деседі.

Ал енді бұл өңір неліктен «әнші құм» атанып кетті екен? Осыған тоқталып көрейік. Бұл құмның бір ерекшелігі – құрғақ күндері әуенді дыбыстар шығарады. Оның әуені бірнеше шақырымдарға жайылып, алыстан да естіліп тұрады.

Кейбір пікірлерге сүйенсек, құмның ұсақ бөлшектері бір-біріне үйкелген кезде осындай әуенді дыбыстар шығады екен: жеңіл самал жел шиқылдаған дыбыстар шығарса, қатты жел орган дыбысына ұқсас әуен шығарады. Алайда, желсіз күнде де құмның әуенін тыңдауға болады. Осы сиқырына байланысты, құм жайында көптеген аңыздар пайда болған. Құмның тағы бір ерекшелігі – ол басқа құмдар сияқты орнын ауыстырып, көшіп жүрмейді, керісінше, мыңдаған жылдар бойы Алтынемел аумағында, бір орында тұр.

Осындай табиғи ерекшелік әлемнің басқа жерінде жоқ деп айтсақ та болатын шығар. Тіпті кезінде Ұлы Жібек жолы бойында орналасқан бұл табиғат ескерткішіне жолаушылар әдейілеп ат басын бұрған деседі.

Есімшесі бар жұмбақ:

Әуеден айнала ұшқан бөдене екен,

Бөденені біреу атып жеген екен,

Еті арам,сорпасы адал немене екен?    (Жауабы:шай).

Есімшесі бар мақал:

Жауда қалған бұлбұлдан,

Отанға қайтқан ит артық.

Есімшесі бар жаңылтпаш:

Циркте қонжық қонжықты он жықты,

Он жыққан қонжық шоң мықты.

Он жығылған қонжық көндікті.

3 есімшесі бар сөйлем:

Самат жазғандарын әкесіне көрсетер кезде,көп нәрсені есте сақтап қалған еді.

8 сөзден тұратын және есімшеге аяқталған сөйлемдер:

Мен бүгін қолым тимейтіндіктен,олардың үйіне ертең барармын.

Оған кеше салқын тигендіктен,бүгін сабаққа келмей қалған.