Зергерлік өнер — қазақ қолөнерінің бір түрі. Зергерлік өнер Ұлы дала елінің сән-салтанатын, байлығын, биік талғамын көрсетеді. Зергерлер көбінесе әйелдердің сәндік бұйымдарын жасайды. Сәндік бұйымдарға білезік, сақина, жүзік, сырға жатады. Сырға — құлаққа тағатын сәндік зергерлік бұйым. «Сырға тіл-көзден сақтайды» деген түсінік бар. Құлаққа сырға таққанда: «Құлағың ауырмасын, жаман сөз естіме, ажарлы бол!» — деп тілек айтқан. Білезік — ертеден келе жатқан білекке тағатын сәндік бұйым. Қыз бала 3-4 жасқа келген кезде ата-анасы білезік соқтырған. Білезікті екі қолға, кейде бір қолға тағады. Кейде бір қолға екі білезік тағады. Әшекей бұйымдарды «Қыз бала сән-салтанатта өссін!» деген оймен алтын-күмістен соқтырған. Білезік бергенде: «Қолың өнерлі болсын!» — деп тілек айтқан. Сәндік бұйымдар оюмен әшекейленген. Жүзік — қыздар мен әйелдердің саусағына тағылатын зергерлік бұйым. Зергерлер жүзікті асыл тастармен безендіріп, ою-өрнекпен әшекейлеген. Зергерлік бұйымдар қазақ өнері мен мәдениетін паш етеді. Используя текст ответить на вопросы.
1. Қазақ әйелдері мен қыз балалары қандай зергерлік әшекей бұйымдарды таққан?
2. Шеберлер зергерлік бұйымдарды неден жасаған?
3. Білезікті қыз бала неше жасынан таққан?
4. Әшекейді қандай мақсатпен таққан?
Объяснение:
ОТЫРАР-ҚАРАТАУ МӘДЕНИЕТI – Оңт. Қазақстан өлкелерiн мекендеген қаңлы тайпаларының көне мәдениетi (б.з.б. 1-мыңжылдықтың соңы). Ескерткiштердiң негiзгi тараған аумағы Сырдарияның орта ағысын қамтиды. Қалалар мен қоныстар, зираттар жақсы зерттелген. Олардың аса iрi шоғырлану орт. Отырар шұраты; Арыс өз-нiң солт. жағасында Мардан, Мардан-Күйiк, Қостөбе, Шаштөбе, Сейтмантөбе, Ақайтөбе, Шөлтөбе, т.б. iрi қалалары болған. 1940 ж. А.Н.Бернштам жетекшiлiк еткен археол. экспед. барысында алғашқы деректер алынып, ол кангюй-қаратау мәдениетi болып аталды. Кейiнiрек бұл өңiрдi Е.И.Агеева, Г.И.Пацевич, К.Ақышев, К.М.Байпақов, Л.Б.Ерзакович, Л.М.Левина, А.Н.Подушкин зерттедi. Аса iрi ескерткiштерiнiң бiрi – Көкмардан. О.-Қ. м. қалаларының үйлерi ерте кезеңнен-ақ кварталдық жүйемен тұрғызылған. Әдетте 4–6 үй бiр кварталды құрайды. Құнды ерекшелiктерге қыш ыдыстарға салынған 100-ге тарта таңба-белгiлер жатады. Белгiлердiң негiзгi тобы ру-тайпалық таңбалар. Зерттеушi ғалымдардың пайымдауынша бұлар соңғы орта ғасырдағы таңбаларға өте жақын. Бiр ерекшелiгi, мұнда қазақтың үш жүзiне де кiретiн ру-тайпалардың таңбалары бар. О.-Қ. м. тайпалары мал ш-мен бiрге жоғары дамыған егiншiлiк бағытты ұстанған, ұсталық және зергерлiк қолөнер жақсы дамыған. Тұрғындар ата-баба рухына, тәңiрге табынған. Халқы Сыр бойына көршiлес Жетiасар және Қауыншы мәдениеттерiнiң тайпаларымен бiрге тарихи Қаңлы мемлекетiнiң құрамына кiрген. Б.з. 3–4 ғ-ларында заттық мәдениет ерекшелiктерi мен антропологиялық деректер О.-Қ. м-н қалдырған тайпаларға ғұндар келiп араласқандығын көрсетедi. Осы кезеңде түркi мәдениетi мен тiлi қалыптасқан, түркi-соғды синтезi дамыған. Ғұн тайпалары келiп қосылған кезеңнен бастап О.-Қ. м. тайпаларының үлкен бөлiгi жетiасарлықтармен бiрге Сырдың жоғ. ағысына, Орта Азияға қарай жылжыды. 6–7 ғ-ларда О.-Қ. м-нiң дамуы тоқтап, басқа тайпалармен бiрге Сыр мен Әмударияның төм. ағысына топтасты да, Кедер мәдениетiн құрады. Қалған тұрғындар шұратында құрылған қаңғар бірлестігіне кірген
2сұраққа жауаб
Үйсіндер Тас пен балшықтан жасалған мөр
. Өндірістің екі негізгі түрі. Үйсін мемлкеті
Рулық қатынастың ыдырауынан
Туындады. Қызыл Аңғар
Жаңбыр — бұлттан бөлініп жерге түсетін атмосфералық сұйық тамшылардың жиынтық атауы.Жаңбыр — атмосфералық сұйық ылғалдың тамшыға айналып (0,5- тен 0,7 мм дейінгі) жерге себелеп түсуі. Жаңбырдың ұсақ тамшылы түрі: "ақ жауын" немесе "сіркіреген жауын", ал ылғалдың белгілі бір уақытта көп түсуі "нөсер" деп аталады. Қазіргі гидрологиялық есептеулерде жаңбырдың барлық жиынтығы есепке алынады.Тамшылардың диаметрі 0,5 — 7 мм болады. Тропосфераның жоғарғы қабатында қалыптасқан қар, мұз түйіршіктері оның жер бетіне жақын қабатынан өткенде еріп жаңбыр тамшыларына айналады. Кейде жаңбыр бұлт арасындағы тым ұсақ тамшылардың бір-бірімен қосылуынан пайда болады. Жаңбырдың бірнеше түрі бар. Ақ жаңбыр — қатпарлы бұлттардан жауады, бірнеше сағаттан бірнеше тәулікке дейін созылады. Нөсер жаңбыр — будақ бұлттардан қатты жауып тез аяқталады; олар, көбінесе, төменгі ендіктерге тән. Диаметрі 0,5 мм-ден аспаған тамшыларды сіркіреме жаңбыр деп атайды, ол, негізінен, қатпарлы бұлттан шығып, өте баяу жауады
Объяснение:
жаңбыр туралы