ЖАЗЫЛЫМ 4-тапсырма. Сөйлемдерді шартты бағыныңқылы құрмалас сөйлемге ай-
налдырып жаз.
Үлгі: «Биотехнология орталығы» өсімдік биотехнологиясы саласын
көптеген жаңалық ашса, еліміздің өнеркәсібін дамытуға болады.
1. «Биотехнология орталығы» өсімдік биотехнологиясы саласында көптег
жаңалық ашты. 2. Орталық құрғақшылыққа, түрлі ауруларға төзімді бидайд
жоғары өнім беретін «Мирас», «Надежда», «Әлем» және «Бәйтерек» сені,
тұқымдарын шығарды. 3. Қазақстанда алғаш рет құс тұмауына қарсы H5N в
цинасы әзірленді. 4. Қазақстан Республикасы құс тұмауына қарсы өз вак
насы бар елдердің бірі. 5. Ресей ғалымдарымен бірге қызылшаға қарсы ал
рет микрокапсула түріндегі вакцина әзірленді. 6. Бұл вакцинаны нәресте
5 айлық кезінен бастап емдеуде пайдалануға болады.
Емен:
1) биіктігі: 40-50м
2) жапырағы:ірі (ұзындығы 7 – 20 см-дей), дөңгелек, қою жасыл түсті.
3) бұтағы: кең жайылып өседі.
4) діңі: бірнеше жуан бұтақтан тұрады, тілім-тілім болып жарылған, қоңыр сұр түсті қалың қабықпен қапталған.
5) Емен қабығының құрамы илік зат – танинге бай, олар медицинада, тері өнеркәсібінде қолданылады. Сүрегі қатты әрі берік, аса бағалы құрылыс материалы ретінде өнеркәсіпте (мысалы, кеме, вагон, жиһаз жасау, т.б.) пайдаланылады.
Қайың
1)биіктігі 20-30м
2)жапырағы сағақты, жиегі ара тісті, тілімденген, кезектесіп орналасады.
3)бұтағы берік
4)діңі берік
5)Оның ағашынан әшекейлі әсем жиһаз, қобдиша және әр түрлі безендіру заттарын жасайды.
Тоғызқұмалақ — қазақтың ұлттық дәстүрлі ойындарының бірі, ақыл-ой ойыны.
Қазіргі кезде әлемнің көптеген елдерінде тоғыз-құмалақ жақсы насихатталып жатыр. Мәселен, Қырғызстанда мектептерде тогуз-коргоолдан олимпиада өтеді екен. Қытайда, Қарақалпақстанда кітаптар, ғылыми еңбектер шығуда. Сондай-ақ, көршілес Алтайда, Қарашай-Шеркеште, Сахада үйірмелер ашылып, Еуропаның бірнеше елдерінде тоғыз-құмалақ ойналып жатыр деген дерек бар.Қазір әлемде тоғыз-құмалаққа ұқсас мысырлық калах, Моңғолияда эсон коргоол, Шри-Ланкада олинда калия, африкалықтарда манкала, габата, абапа, нам-нам, бао, тамподуо, омвесо, маработ, тұрақты америкалықтарда аджи-бото, варри роунд және роунд, азиялықтарда сунгка, паллангули, гонгкак сынды ойындар бар.