ЖАЗЫЛЫМ АЙТЫЛЫМ -тапсырма.
6
Ұсынылған сөздер
Қолдануға болатын
тіркестер мысалы
ауа температурасы
Жаңа сөздер
N9
1
жоғарылау
жоғарылаған
ауа температурасы, тау бөктері, оқушылардың
үлгерімі, бір қадам, мұнай қалдығы
2 тау бөктері
тау бектерінде
бүлдірген көп, құрғап қалу, өзен ағады,
мұздықтар бар, шөлейттенеді
3 мұздық
Қысқарған, жоғарылаған, тозған, жұқарған,
жойыла бастайды
мұздықтар
4 қысқар
мұздықтар, итбалық, көйлек, айыппұл, топырақ
Қысқарған
5 жорамалда
Синоптиктер, сүзгілер орнату, ғалымдар, өзен
жорамалдайды ағысы, жұлдызшылар
6 өзендердің ағысы әсер етеді, айыппұл салынады, сүзгілер орнатады,
өзендердің ағысына қарсы жүреді, құрғап қалады
7 әсер ету
өзендердің ағысына, желмен тарау, мұнай
әсер етеді
қалдықтары, шығыны, жердің тозуына
Төмендегі жаңа сөздерді тағы қандай сөздермен тіркестіруге болады?​

1. Жан сұлулығы- ол өте ізетті, кішіпейіл, қарапайым, сабырлы, салихалы, шыдамды адамның көрсеткіші. Жүрек жылуы- мейірімді, басқа адамның халін түсінетін әрдайым көмегін өзгеден аямайтын адамның бойындағы қасиет.

2. Бұл аталған екі қасиет бір-бірімен өте тығыз байланысты. Қатігез, тұрпайы, дөрекі адамның жүрегінен жылу таба алмайсың.  Бұндай жүрек жылуы тек жаны сұлу адамда ғана болады.

3. Отбасымызда адамгершілік туралы әрдайым айтылады.  Адамгершілік ұшқындарымен сусындап келеміз.

4. Өзімнен кіші бауырларыма сыйластық, бауырмалдық, сүйіспеншілік, сағыныш туралы көп айтамын.

5. Мен қоғамда өзімнің мүмкіндігіме қарай әркез айналамдағы көмегім қажет адамдарға жәрдесуге тырысамын. Ақшалай болмағанмен де қол көмегімді аямаймын.

Әрбір халықтың тарихи өмірінде қол жеткізген ең құнды дүниелері – рухани және адами қасиеттері, моральдық нормалары, ұлттық құндылықтары бар. Ұлттық құндылықтар – қандай да бір этникалық қауым өкілдерінің өзіндік тарихи көрінісі бар рухани мұраттарының жиынтығы. Ұлттық құндылықтардың әрбір халықтың өмірінде алатын орны өзгеше екені белгілі. Сондықтан да әрбір жаңа ұрпақ үшін мәнді тәрбие – ұлттық тұрғыдағы тәрбие үлгісі болып табылады. Өйткені, мұнда тәрбиенің негізі ғасырлар бойы қалыптасып келген асыл рухани құндылықтар және биік ізеттілік пен моралдық тұрғысындағы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып жататын, адамның адамдық қасиетін нығайтып әрі асылдандыра түсетін, халықтың даналық өмір–салтынан туындап отыратын бұлжымас ережелер мен қағидалар құрайды. Қазақы дүниетаным, ақыл-ой, тағылымдық ұлағат ғасырлар бойы шыңдалып қалыптасты. Сол сан ғасырлық ұлттық тәрбиенің негіздерін бір арнаға түсіріп тәрбие мәселесінде пайдалану бүгінгі таңда күн тәртібінде тұрған ең басты қажеттілік деп білемін. Ұлттық отаншылдықты қалыптастыруда ата-бабаларымыздың ұлағатты ойлары мен тәлімдік тәрбиесінің атқаратын орны ерекше. Осы жерде қазақ халқының ұлы ақыны, ғалым М. Жұмабаевтың мына сөзі ойға оралады: «Ұлт тәрбиесі – баяғыдан бері сыналып, көп буын қолданып келе жатқан тақтақ жол болғандықтан, әрбір тәрбиеші сөз жоқ, ұлт тәрбиесімен таныс болуға тиіс. Және әр ұлттың баласы өз ұлтының арасында, өз ұлты үшін қызмет қылатын болғандықтан, тәрбиеші баланы сол ұлт тәрбиесі мен тәрбие қылуға міндетті». Бала тәрбиесінің ұлттық сипатта болуына ерекше мән беру керектігін атап өтеді. Ал ұлттық сипат – сол ұлт тарихының таңбасы. Қазақтың ұлттық құндылықтарын жаңғырту бүгінгі мемлекеттен өзінің ішкі және сыртқы саясатын ұлттық сипатта жүргізуді талап етеді. Қазақи рухы биік ұлттық идеяның қалыптасуында ұлттық құндылықтардың маңызы зор. Ұлттық тәрбие туралы идея бүгінгі күн талабы мен өмірлік қажеттіліктен туындап отыр. Ұлттық сана-сезімі қалыптасқан, ұлттық мүдденің өркендеуіне үлес қоса алатын, ұлттық құндылықтар мен жалпыадамзаттық құндылықтарды өзара ұштастыра алатын толық кемелді, ұлтжанды тұлғаны тәрбиелеу ұлттық идеяның негізгі бағыты болып табылады. Ұлттық идея – қазақ халқы тудырған моральдық нормаларда және ұлттық құндылықтарда бекітілген патриоттық тәжірибені меңгеру, ұлттық этномәдени дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды тану, тарихты құрметтеу арқылы іске асырылады.