Жазылым Төменде берілген мәтінді оқып, оның мазмұны мен көтерілген басты мәселесін, мәтіннің
толық нұсқасын оқуға мақсатты аудиторияның қызығушылығын тудыратындай ғылыми-
ақпараттық стильде аннотация жазыңыз.
Аннотация жазуда келесі клишелерді қолданыңыз:
мақалада
қарастырылады, мақала
арналған,
мақалада
көрсетіледі, мақаланың негізінде
жатыр, автор ...
мәселелерге тоқталады, автор ...
мәселелерін қозғайды, автордың/мақаланың
мақсаты...
[10]
Түркі руна жазбалары
Түркілердің жазуы туралы ең алғашқы мәліметтерді қытай деректерінен кездестіре аламыз.
Негізінен түркі жазуының пайда болған уақыты V ғасыр деп есептеледі. Ал нақтырақ айтқанда,
түркілер ІV ғасырдың екінші жартысында өз жазуларын кең ауқымда қолданған.
Түркілер басқа мемлекеттермен қарым-қатынас жасағанда, өз жазуларын қолданғаны жайлы
көптеген мәліметтер бар. Мысалға алғанда, Византия императорына түркі елшісі қағанның жазған
хатын алып барған. Мұны Менандр Протектор өз естелігінде көрсеткен.
Орта ғасырды алғанда түркілердің төл жазуы және алфавиті болған. Әр рулардың таңбалары
негізінен жасалған алфавиттік құрамда 35 әріп бар. Ал көне түркі жазуы руна немесе сына жазуы деп
аталған.
Көне түркі жазуының ескерткіштері Орталық Азия аумағынан көп табылған. Олардың ішіндегі
ең белгілісі Солтүстік Моңғолия жеріндегі Орхон, Селенга, Толы өзендерінің бойынан табылған
тастағы жазулар. Бұл тастарда түркілердің атақты билеушісі мен ақылгөйлері – Білге қаған, Күлтегін,
Тоныкөк құрметіне арналып жазылған руна жазулары сақталған. Ал Қазақстан аумағында Талас, Іле
өзендерінің аңғарынан да көне түркі жазуының ескерткіштері табылған. Түркінің жазба
ескерткіштерінің көп кездесетін жері Сібір өлкесіндегі Енисей өзенінің бойы. Жазулар
құлпытастарға, қыш пен металдарға және басқа да заттарға қашалып жазылған. Осыдан шығатын
қорытынды, VII-IX ғасырлар аралығында Қазақстан аумағында ортағасырлық мемлекеттерде көне
руналық түркі жазуы қолданылу аясы біршама зор болған.
Қазіргі ғылымда жиі естілетін «руна», «рунология» сөздерінің қандай мағына беретінін көбісі
біле бермейді. «Руна» «әріп» және «белгі» дегенді білдірмейді. Оны «құпия» және «белгісіз»
сөздерімен ұштастыруға болды. «Руна» сөзі – латы ның «арканум» (мысал, «Таро арқаны») немесе
грекше «мистерион» (мистерия) сөздерінің аналогі. Бұл мәліметтер руна сөзінің мағынасы туралы
құнды дәлелдер береді.​

Әне міне демей қыс та келіп қалды. Айнала аппақ қар.Дала ақ көрпесін жамылған. Құлаққа ұрған танадай тыныштық. Қыс қандай керемет.Барлығы кіршіксіз таза.Барлық адамның көңілі осындай тап-таза болса ғой! Анау төбеде балалар шаңғымен сырғанап, асыр салып ойнап жүр. Ал өзен жағасында айнадай жылтыр мұздың үстінде балалар коньки теуіп жүр.Ал мен болсам аулада аққала жасап ойнап жүрмін.Ауа қандай таза. Қорада малдар шөп жеп тұр. Атам оларды суатқа апарғалы жатыр.Қыста жаздағыдай көп тіршілік жоқ.Бірен сараны үйінің ауласындағы қарды тазалап жүр

КАЗАХСТАН. Ученые Оксфордского университета заявляют, что нашли родину яблок. По словам биолога Бэрри Джунипера, «райский сад» располагался в диких садах Тянь-Шаня в Казахстане. Таким образом, ученые подтвердили слова британского писателя Кристофера Роббинса, который в своей книге «В поисках Казахстана» первым назвал эту центрально-азиатскую страну «родиной яблок и тюльпанов».

По результатам исследований, проведённых с новейших технологий над ДНК яблок британских сортов «Грэнни Смит» и «Кокс орандж пиппинс», оксфордские ученые сделали вывод, что первые съедобные сладкие яблоки на планете вызревали в горных районах нынешнего Казахстана (Алматинская область), на высотах более 2 тыс. м, близ границы с Китаем.

По словам Джунипера, автора книги «История яблок», в диких садах Тянь-Шаня до сих пор произрастают «потомки» первых райских плодов. «В давние времена там произрастали смешанные фруктовые леса. Однако сейчас таких деревьев осталось немного и их можно найти лишь с знатоков», - отметил ученый-биолог.

В советские времена в этих местах разводили всемирно известный сорт яблок «Апорт».

Однако, как считает казахстанский исследователь Татьяна Саловая, уже к концу столетия на склонах Заилийского Алатау осталось лишь 20% яблоневых садов. По мнению казахстанских ученых, в ближайшие 10 лет может быть потеряно ещё 300 гектаров садов в Заилийском и около 100 гектаров в Джунгарском Алатау.

Открытие британских ученых стало неожиданностью. До сих пор считалось, что яблоки – это гибриды различных фруктов.

По словам ученых, распространению яблок оказали содействие медведи, которые выбирали наиболее крупные и сладкие плоды, а потом естественным образом разносили их семена. После частичного культивирования яблоки мигрировали на Запад. Вначале фруктовые сады были разбиты в Персидском заливе, затем римские легионеры доставили их в Европу, в том числе, в Великобританию.