- Жоғарыдағы пікір мен төмендегі деректердің бірін таңдап, дәлел- демелік эссе жазыңдар. Мәтінге есімдіктерді кірістіріңдер. Үш көз: су анасы – бұлақ; жол анасы – тұяқ; сөз анасы құлақ (Сырым Датұлы). Әлемнің төрт құраушысы: от, су, жел, жер. Төрт дария: Ніл, Фират (Ефрат), Жейхун (Әмудария), Сей- хун (Сырдария).
Сөйлем құрамына қарай жай сөйлем және құрамалс сөйлем болып екі топқа бөлінеді . Жәй сөйлем бір ғана ойды білдіріп, бір интононациямен айтылады да, құрмалас сөйлем екі я одан да көп жай сөйлемнен құралып күрделі ойды білдіреді. Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады : а) Интонация арқылы іргелесе байланысады : Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен. Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады. ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді . б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен. Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді: 1. Салалас құрмалас . 2. Сабақтас құрмалас. 3. Аралас құрмалас.
Во дворе суматоха ,много людей.Казан повесили , баран зарезан.Из поставленных в ряд самоваров стреляет пламя огня вверх к небу. ...Мать суетиться бегает, от радости не может найти себе места. ...В нашем доме праздник. ...Праздник женитьбы. Праздник о котором мечтала моя мать Бибисара. Дастархан накрыт. Казахи любят праздновать праздники не торопясь. В нашем доме за старших -это моя мать Бибисара. Отец Мамырбай три года как умер.Пришедшие с пожеланиями счастья поздравляли мою мать. Пусть птица будет счастлива. старшая сестра. Мать ,пусть сноха будет счастливаІ Пусть молодые будут счастливы -говорят. Пусть ,то ,что вы сказали сбудется. Проходите в дом.Пройдите на почетное место ,говорит.Сама открывает дверь им ,обслуживает ,их ,бегает на цыпочках.Я на празднике женитьбы брата тоже стараюсь изо всех сил.Куда пошлют туда и бегу .
Құрмалас сөйлемнің құрамындағы жай сөйлемдер өзара мынадай жолдармен байланысады :
а) Интонация арқылы іргелесе байланысады :
Байжанның оны көруі біріншірет еді: орта бойлы, төртбақтау, толықша , сарғылы өңділеу, қырықты алқымдап қалған жігіт екен.
Мұнда бірінші жай сөйлемнен кейін дауыс ырғағы көтеріңкі айтылып, кідіріс ұзаққа созылмай, екінші сөйлеммен ұласып кетеді де , екі сөйлемнің арасын байланыстырып, күрделі ойды білдіруге дәлекер болып тұрады.
ә) Жалғаулық шылаулар (септеулік ) арқылы байланысады: Құланбай күзеуден ерет қайтып кеткен соң, өзге елдің бәрі де дағдыдан тыс күземді ерте алып көшіп еді .
б) Құрмаластың құрамындағы жай сөйлемнің баяндаушы тиянақсыз тұлғада келіп, келесі жай сөйлеммен ұласып, құрмаласа байланысады. Мысалы: Құрымбайдың оқуға кетуі шын болса, ол өз ісін ойламаған жерден істеген екен.
Құрмалас сөйлемдер байланысу тәсілдеріне қарай үш түрге бөлінеді:
1. Салалас құрмалас .
2. Сабақтас құрмалас.
3. Аралас құрмалас.
...Мать суетиться бегает, от радости не может найти себе места.
...В нашем доме праздник.
...Праздник женитьбы.
Праздник о котором мечтала моя мать Бибисара.
Дастархан накрыт.
Казахи любят праздновать праздники не торопясь.
В нашем доме за старших -это моя мать Бибисара.
Отец Мамырбай три года как умер.Пришедшие с пожеланиями счастья поздравляли мою мать.
Пусть птица будет счастлива. старшая сестра.
Мать ,пусть сноха будет счастливаІ
Пусть молодые будут счастливы -говорят.
Пусть ,то ,что вы сказали сбудется. Проходите в дом.Пройдите на почетное место ,говорит.Сама открывает дверь им ,обслуживает ,их ,бегает на цыпочках.Я на празднике женитьбы брата тоже стараюсь изо всех сил.Куда пошлют туда и бегу .