Зарядтың сақталу заңы – кез келген тұйық жүйенің (электрлік оқшауланған) электр зарядтарының алгебралық қосындысының өзгермейтіндігі (сол жүйе ішінде қандай да бір процестер жүрсе де) туралы табиғаттың іргелі дәл заңдарының бірі. Ол 18 ғ-да дәлелденген. Теріс электр зарядын тасушы электронның және электр зарядының шамасы электрон зарядына тең оң электр зарядты протонның ашылуы, электр зарядтарының өздігінше емес, бөлшектермен байланыста өмір сүретіндігін дәлелдеді (заряд бөлшектердің ішкі қасиеті болып саналады). Кейінірек электр заряды шамасы жөнінен электрон зарядына тең оң не теріс зарядты элементар бөлшектер ашылды. Сонымен, электр заряды дискретті: кез келген дененің заряды элементар электр зарядына еселі болып келеді. Әрбір бөлшектің өзіне тән белгілі бір электр заряды болатындықтан, бөлшектердің бір-біріне түрлену процесі болмаған жағдайда, зарядтың сақталу заңын бөлшектер саны сақталуының салдары ретінде қарастыруға болады. Мысалы, макроскопиялық дене зарядталған кезде зарядты бөлшектер саны өзгермейді, тек зарядтардың кеңістікте қайтадан тарала орналасуы өзгереді: зарядтар бір денеден басқа бір денеге ауысады.
Көңілімді шаттыққа бөлеп, жүрегіме ерекше жылулық сыйлайтын мерекелердің бірі – Жаңа жыл. Оның әлем халықтары үшін ортақ мереке болғандығы үшін қатты қуанамын. Жақындаған сайын қоршаған ортада өзгерістер болып жатқан секілді көрінеді. Құдды күллі әлем ертегі әлеміне саяхат жасайтындай.
Бұл мерекені жүрегі мен тілегі бір үлкен отбасыммен өткізгенді жақсы көремін. Және отбасы мүшелерінің үйде болуының маңызы зор. Бірге болған кезде жаңа жылдық дастархан жайып, қызықты тақырыптарда әңгіме-дүкен құрамыз. Жыл сайынғы дәстүрлі тағамдарды дайындап, бір-бірімізді сыйлықпен қуантуға асығамыз. Алдын ала отшашудың түрлісін сатып аламыз.
Ауыл мен қалада өтетін Жаңа жыл мерекелері бір-бірінен өзгеше. Ауылда үй-үйді танымастай болып әртістің киімін киіп аралаймыз. Сағат он екі болмастан, тілектер айтуға асығамыз. Ал қалада көршілер бір-бірін тек отшашуды атар кезде ғана көреді.
Қонақ үйге шырша құрып, оны безендіру үшін өз қолымызбен ойыншықтар жасаймыз. Арасында ақ қағазға салынған қазақы ою да бар. Ал ең маңызды сәт – сыйлық беру рәсімі. Осы кезде іштей сыйлағанымды ұнатса екен, маған не береді деген сынды ойлардың жетегінде қаламыз.
Ал сағат он екіге таяп қалған кезде Елбасымыздың тілегін тыңдауға асығамыз.
Бәрі ұйықтап қалған соң күнделігімді ашып Аяз атаға хат жазамын. Былтырғы хатымның жеткеніне биылғы жыл куә. Сондықтан келер жыл жаңа өзгеріс пен бақыт алып келеді деген үміттемін.
Зарядтың сақталу заңы – кез келген тұйық жүйенің (электрлік оқшауланған) электр зарядтарының алгебралық қосындысының өзгермейтіндігі (сол жүйе ішінде қандай да бір процестер жүрсе де) туралы табиғаттың іргелі дәл заңдарының бірі. Ол 18 ғ-да дәлелденген. Теріс электр зарядын тасушы электронның және электр зарядының шамасы электрон зарядына тең оң электр зарядты протонның ашылуы, электр зарядтарының өздігінше емес, бөлшектермен байланыста өмір сүретіндігін дәлелдеді (заряд бөлшектердің ішкі қасиеті болып саналады). Кейінірек электр заряды шамасы жөнінен электрон зарядына тең оң не теріс зарядты элементар бөлшектер ашылды. Сонымен, электр заряды дискретті: кез келген дененің заряды элементар электр зарядына еселі болып келеді. Әрбір бөлшектің өзіне тән белгілі бір электр заряды болатындықтан, бөлшектердің бір-біріне түрлену процесі болмаған жағдайда, зарядтың сақталу заңын бөлшектер саны сақталуының салдары ретінде қарастыруға болады. Мысалы, макроскопиялық дене зарядталған кезде зарядты бөлшектер саны өзгермейді, тек зарядтардың кеңістікте қайтадан тарала орналасуы өзгереді: зарядтар бір денеден басқа бір денеге ауысады.
Көңілімді шаттыққа бөлеп, жүрегіме ерекше жылулық сыйлайтын мерекелердің бірі – Жаңа жыл. Оның әлем халықтары үшін ортақ мереке болғандығы үшін қатты қуанамын. Жақындаған сайын қоршаған ортада өзгерістер болып жатқан секілді көрінеді. Құдды күллі әлем ертегі әлеміне саяхат жасайтындай.
Бұл мерекені жүрегі мен тілегі бір үлкен отбасыммен өткізгенді жақсы көремін. Және отбасы мүшелерінің үйде болуының маңызы зор. Бірге болған кезде жаңа жылдық дастархан жайып, қызықты тақырыптарда әңгіме-дүкен құрамыз. Жыл сайынғы дәстүрлі тағамдарды дайындап, бір-бірімізді сыйлықпен қуантуға асығамыз. Алдын ала отшашудың түрлісін сатып аламыз.
Ауыл мен қалада өтетін Жаңа жыл мерекелері бір-бірінен өзгеше. Ауылда үй-үйді танымастай болып әртістің киімін киіп аралаймыз. Сағат он екі болмастан, тілектер айтуға асығамыз. Ал қалада көршілер бір-бірін тек отшашуды атар кезде ғана көреді.
Қонақ үйге шырша құрып, оны безендіру үшін өз қолымызбен ойыншықтар жасаймыз. Арасында ақ қағазға салынған қазақы ою да бар. Ал ең маңызды сәт – сыйлық беру рәсімі. Осы кезде іштей сыйлағанымды ұнатса екен, маған не береді деген сынды ойлардың жетегінде қаламыз.
Ал сағат он екіге таяп қалған кезде Елбасымыздың тілегін тыңдауға асығамыз.
Бәрі ұйықтап қалған соң күнделігімді ашып Аяз атаға хат жазамын. Былтырғы хатымның жеткеніне биылғы жыл куә. Сондықтан келер жыл жаңа өзгеріс пен бақыт алып келеді деген үміттемін.
Сурет: вк желісінен