9. ОБРАЗ ЛИРИЧЕСКОГО ГЕРОЯ, АВТОРСКОЕ "Я". - сам автор, - рассказ от лица персонажа, - автор играет какую-то роль. А.А.БЛОК, "О, ВЕСНА БЕЗ КОНЦА И БЕЗ КРАЮ"
Басқа тілде оқу Бақылау Өңдеу Төле Әлібекұлы (1663 – 1756) – қазақтың қоғам қайраткері, шешен, Ұлы жүздің бас биі, Қазыбек, Айтеке бидің қолдауымен үш жүзге төбе би болып сайланған. Артында "бүтін билікке Төле би жеткен" деген сөз қалған тарихи тұлға. "Жеті жарғыны" жасаушылардың бірі. Әлібекұлы Төле бидің атасы Құдайберді би Есім хан мен Тұрсын хан егесі кезінде Есім ханды қолдаған (Қазыбек бек Тауасарұлының "Түп-тұқияннан өзіме дейін" кітабынан). Яғни Есім хан тұсындағы, халық аузында "Есім ханның ескі жолы" атанып кеткен қазақ халқының заңдар жинағын құрастыруға қатысқан билердің бірі деп айтуға толық негіз бар. Өз заманында Қазақ хандығының тұтастығы үшін күрескен қайраткер! Төле би өз халқының шешендік-поэтикалық өнерінің дәстүрлерін жастайынан бойына сіңіріп өскен, зерделі, сауатты адам болған. 15-20 жасынан билердің бас қосқан жиналысына қатысып, өзінің әділдігі мен шешендік өнері арқасында таныла бастайды.
1. Назавіце характэрныя рысы творчасці Ядвігіна Ш.
Адказ праілюструйце прыкладамі з прачытанага твора.
2. Пералічыце вобразы-сімвалы, ужытыя ў апавяданні Ядвігіна Ш. «Дуб-дзядуля».
3. Патлумачце алегарычны сэнс твора.
Перакажыце яго ад 3-й асобы, напрыклад, ад імя поля.
4. Ці актуальнае, на вашу думку, апавяданне «Дуб-дзядуля» сёння?
Абгрунтуйце адказ.
5. Уявіце, што вы мастак у выдавецтве. Вам неабходна падрыхтаваць вокладку для кнігі Ядвігіна Ш. «Дуб-дзядуля».
Зрабіце эскіз або апішыце словамі ідэю вокладкі, якая адлюстроўвала б ключавы эпізод твора.
6. Параўнайце апавяданне «Дуб-дзядуля» Ядвігіна Ш. з апавяданнем Якуба Коласа «Крыніца», якое вывучалася ў V класе.
Знайдзіце агульныя і адрозныя рысы.
7. Беларускі даследчык Аляксей Рагуля піша:
«У апавяданні “Дуб-дзядуля” створаны абагульнены вобраз беларускай сацыяльнай прасторы. “Край блакітных азёр” ’яўляецца перш за ўсё краем азёр салёнага поту, горкіх слёз і крыві. Сэнс жыцця новага пакалення заключаецца ў тым, каб адшукаць у глыбінных пластах нацыянальнай душы (культуры) крыніцы жывой вады і напаіць ёй парасткі новага жыцця».
Ці згодны вы з такой інтэрпрэтацыяй апавядання? Чаму?
*8. Абмяркуйце ў групах словы Ядвігіна Ш. з яго «Лістоў з дарогі»:
«Як багацце краю залежыць ад спазнання яго самога, так мінуўшая гісторыя народаў — гэта адкрытая кніга, з каторай можна даведацца аб усіх прычынах развіцця і ўпадку гэтых народаў; па гэтай кнізе — па гэтай вяковай практыцы мы павінны вучыцца, як нам трэба кіравацца ў цяперашнім жыцці, каб будаваць лепшую сабе будучыну».
Ці застанецца правільным гэта выказванне класіка, калі замяніць выраз «мінуўшая гісторыя народаў» на «мастацкая літаратура»? Чаму?
*9. Ці залежыць успрыманне мастацкага твора ад часу яго стварэння і прачытання?
Якія праблемы, узнятыя ў апавяданні «Дуб-дзядуля», актуальныя сёння?
Бақылау
Өңдеу
Төле Әлібекұлы (1663 – 1756) – қазақтың қоғам қайраткері, шешен, Ұлы жүздің бас биі, Қазыбек, Айтеке бидің қолдауымен үш жүзге төбе би болып сайланған. Артында "бүтін билікке Төле би жеткен" деген сөз қалған тарихи тұлға. "Жеті жарғыны" жасаушылардың бірі. Әлібекұлы Төле бидің атасы Құдайберді би Есім хан мен Тұрсын хан егесі кезінде Есім ханды қолдаған (Қазыбек бек Тауасарұлының "Түп-тұқияннан өзіме дейін" кітабынан). Яғни Есім хан тұсындағы, халық аузында "Есім ханның ескі жолы" атанып кеткен қазақ халқының заңдар жинағын құрастыруға қатысқан билердің бірі деп айтуға толық негіз бар. Өз заманында Қазақ хандығының тұтастығы үшін күрескен қайраткер! Төле би өз халқының шешендік-поэтикалық өнерінің дәстүрлерін жастайынан бойына сіңіріп өскен, зерделі, сауатты адам болған. 15-20 жасынан билердің бас қосқан жиналысына қатысып, өзінің әділдігі мен шешендік өнері арқасында таныла бастайды.
1. Назавіце характэрныя рысы творчасці Ядвігіна Ш.
Адказ праілюструйце прыкладамі з прачытанага твора.
2. Пералічыце вобразы-сімвалы, ужытыя ў апавяданні Ядвігіна Ш. «Дуб-дзядуля».
3. Патлумачце алегарычны сэнс твора.
Перакажыце яго ад 3-й асобы, напрыклад, ад імя поля.
4. Ці актуальнае, на вашу думку, апавяданне «Дуб-дзядуля» сёння?
Абгрунтуйце адказ.
5. Уявіце, што вы мастак у выдавецтве. Вам неабходна падрыхтаваць вокладку для кнігі Ядвігіна Ш. «Дуб-дзядуля».
Зрабіце эскіз або апішыце словамі ідэю вокладкі, якая адлюстроўвала б ключавы эпізод твора.
6. Параўнайце апавяданне «Дуб-дзядуля» Ядвігіна Ш. з апавяданнем Якуба Коласа «Крыніца», якое вывучалася ў V класе.
Знайдзіце агульныя і адрозныя рысы.
7. Беларускі даследчык Аляксей Рагуля піша:
«У апавяданні “Дуб-дзядуля” створаны абагульнены вобраз беларускай сацыяльнай прасторы. “Край блакітных азёр” ’яўляецца перш за ўсё краем азёр салёнага поту, горкіх слёз і крыві. Сэнс жыцця новага пакалення заключаецца ў тым, каб адшукаць у глыбінных пластах нацыянальнай душы (культуры) крыніцы жывой вады і напаіць ёй парасткі новага жыцця».
Ці згодны вы з такой інтэрпрэтацыяй апавядання? Чаму?
*8. Абмяркуйце ў групах словы Ядвігіна Ш. з яго «Лістоў з дарогі»:
«Як багацце краю залежыць ад спазнання яго самога, так мінуўшая гісторыя народаў — гэта адкрытая кніга, з каторай можна даведацца аб усіх прычынах развіцця і ўпадку гэтых народаў; па гэтай кнізе — па гэтай вяковай практыцы мы павінны вучыцца, як нам трэба кіравацца ў цяперашнім жыцці, каб будаваць лепшую сабе будучыну».
Ці застанецца правільным гэта выказванне класіка, калі замяніць выраз «мінуўшая гісторыя народаў» на «мастацкая літаратура»? Чаму?
*9. Ці залежыць успрыманне мастацкага твора ад часу яго стварэння і прачытання?
Якія праблемы, узнятыя ў апавяданні «Дуб-дзядуля», актуальныя сёння?
Якія — не?