Кедрин Дмитрий Борисович (14.02.1907-18.09.1945), русский поэт, переводчик. Рано осиротев, Кедрин воспитывался хорошо образованной бабушкой-дворянкой, которая ввела его в мир народного творчества, познакомила с поэзией Пушкина, Лермонтова, Некрасова, Шевченко. Уже в 1923, бросив учебу в техникуме, начинает работать в газете, пишет стихи, увлекается поэзией и театром. К к. 1920-х порывает с определенными тенденциями “железной поэзии” Пролеткульта, в его стихах ощущается тенденция к эпичности и историзму (“Смертник”, “Казнь В 1929 следует арест. С 1931 после освобождения Кедрин поселяется в Подмосковье, служит литконсультантом в издательстве “Молодая гвардия”. Расширяется проблематика его творчества, его интересует “история живая и музейная”, т. е. связь истории с современностью. В 1938 Кедрин создает шедевр русской поэзии XX в. — поэму “Зодчие”, поэтическое воплощение предания о строителях храма Василия Блаженного. Московской юродивой воительнице посвящены стихи “Алена-Старица”, полулегендарному самородку-строителю Федору Коню — поэма “Конь” (1940). Историко-патриотическая тема преобладает в поэзии Кедрина и в годы войны, когда он освобожденный по зрению от воинской службы, добивается назначения его во фронтовую газету “Сокол Родины”: “Дума о России” (1942), “Князь Василько Ростовский” (1942), “Ермак” (1944) и др. В войну Кедрин заявляет о себе и как крупный поэт-лирик: “Красота”, “Аленушка”, “Россия! Мы любим неяркий свет”, “Мне все мерещится поле с гречихой...”. Он начинает создавать поэму о женщинах трагической судьбы — Евдокии Лопухиной, княжне Таракановой, Прасковье Жемчуговой. Все отчетливее в его стихах звучат православные мотивы: Когда сраженья стихнут понемногу, Сквозь мерное дыханье тишины Услышим мы, как жалуются Богу Погибшие в последний день войны. По возвращении с фронта Кедрин замечает за собой слежку. Предчувствие беды не обмануло поэта: спустя три месяца по окончании войны его найдут убитым около полотна железной дороги. Единственный прижизненный сборник стихов Кедрина “Свидетели” (1940) был жестоко урезан цензурой. В 1960 —70-е широчайший, всенародный интерес к творческому наследию Кедрина определил его истинное место в русской патриотической поэзии.
Жылі мужык ды баба. У іх была дачка ды сынок маленькі.
- Дачушка, - гаварыла маці, - мы пойдзем на працу, беражы браткі! Не хадзі са двара, будзь разумны - мы купім табе хустачку.
Бацька з маці сышлі, а дачка забылася, што ёй загадвалі: пасадзіла браткі на траўцы пад акенца, сама пабегла на вуліцу, зайграў, загуляў.
Наляцелі гусі-лебедзі, падхапілі хлопчыка, занеслі на крылах.
Вярнулася дзяўчына, як бачыць - братца няма! Ахнула, кінулася туды-сюды - няма!
Яна яго клікала, слязьмі залівалася, причитывала, што благое будзе ад бацькі з маці, - братка не адгукнуўся.
Выбегла яна ў чыстае поле і толькі бачыла: кінуліся удалечыні гусі-лебедзі і прапалі за цёмным лесам. Тут яна здагадалася, што яны панеслі яе браткі: про гусей-лебедзяў даўно ішла благая слава - што яны дурэе, маленькіх дзяцей выносілі. Кінулася дзяўчынка даганяць іх. Бегла, бегла, убачыла - стаіць печ.
- Печка, печка, скажы, куды гусі-лебедзі паляцелі?
Печка ёй адказвае:
- З'еш майго жытняга піражкі - скажу.
- Буду я жытняй пірог ёсць! У майго бацюшкі і пшанічныя ня едятся ...
Печка ёй не сказала. Пабегла дзяўчынка далей - стаіць яблыня.
- Яблыня, яблыня, скажы, куды гусі-лебедзі паляцелі?
- спяваеш майго лясной яблычка - скажу.
- У майго бацюшкі і садовыя ня едятся ...
Яблыня ёй не сказала. Пабегла дзяўчынка далей. Цячэ малочная рака ў кісялёвых берагах.
- Малочная рака, кісялёвыя берага, куды гусі-лебедзі паляцелі?
- спяваеш майго простага киселька з малачком - скажу.
- У майго бацюшкі і сливочки ня едятся ...
Доўга яна бегала па палях, па лясах. Дзень хіліцца да вечара, рабіць няма чаго - трэба ісці дадому. Раптам бачыць - стаіць хатка на курьей ножцы, аб адным акенцы, вакол сябе паварочваецца.
У хатцы старая баба-яга прадзе кудзелю. А на лавачцы сядзіць братка, гуляе срэбнымі яблычкамі.
Дзяўчынка ўвайшла ў хатку:
- Добры дзень, бабуля!
- Добры дзень, дзяўчына! Навошта на вочы з'явілася?
- Я па мохамі, па балотах хадзіла, сукенка измочила, прыйшла пагрэцца.
- Сядай пакуль кудзелю прасці.
Баба-яга дала ёй верацяно, а сама пайшла. Дзяўчынка прадзе - раптам з-пад печкі выбягае мышка і кажа ёй:
- Дзяўчына, дзяўчына, дай мне кашкі, я табе добренькое скажу.
Дзяўчынка дала ёй кашкі, мышка ёй сказала:
- Баба-яга пайшла лазню тапіць. Яна цябе вымые-выпарыць, у печ пасадзіць, засмажыць і з'есць, сама на тваіх касьцях пакатаецца.
Дзяўчынка сядзіць ні жывая ні мёртвая, плача, а мышка ёй зноў:
- Ці не чакай, бяры браткі, бяжы, а я за цябе кудзелю попряду.
Дзяўчынка ўзяла браткі і пабегла. А баба-яга падыдзе да акенца і пытаецца:
- Дзяўчына, прядешь ці што?
Мышка ёй адказвае:
- пасму, бабуля ...
Баба-яга лазню зацеплім і пайшла за дзяўчынкай. А ў хатцы няма нікога. Баба-яга закрычала:
- Гусі-лебедзі! Ляціце ў пагоню! Сястра братца забрала! ..
Сястра з браткам дабегла да малочнай ракі. Бачыць - ляцяць гусі-лебедзі.
- Рэчка, матушка, схавай мяне!
- спяваеш майго простага киселька.
Дзяўчынка паела і дзякуй сказала. Рака схавала яе пад кісялёвых беражком.
Гусі-лебедзі не ўбачылі, праляцелі міма.
Дзяўчынка з браткам зноў пабегла. А гусі-лебедзі вярнуліся, ляцяць насустрач, вось-вось ўбачаць. Што рабіць? Бяда! Варта яблыня ...
- Яблыня, матухна, схавай мяне!
- спяваеш майго лясной яблычка.
Дзяўчынка хутчэй з'ела і дзякуй сказала. Яблыня яе засланіла галінамі, прыкрыла лістамі.
Гусі-лебедзі не ўбачылі, праляцелі міма.
Дзяўчынка зноў пабегла. Бяжыць, бяжыць, ужо недалёка засталося. Тут гусі-лебедзі ўбачылі яе, загалёкаў - налятаюць, крыламі б'юць, таго глядзі, браткі з рук вырвуць.
Дабегла дзяўчынка да печкі:
- Печка, матушка, схавай мяне!
- спяваеш майго жытняга піражкі.
Дзяўчынка хутчэй - піражок ў рот, а сама з браткам - у печ, села ў вусцейкамі.
Гусі-лебедзі палёталі-палёталі, пакрычалі-пакрычалі і ні з чым паляцелі да бабы-ягі.
Дзяўчынка сказала печы дзякуй і разам з браткам прыбегла дадому.
В 1929 следует арест. С 1931 после освобождения Кедрин поселяется в Подмосковье, служит литконсультантом в издательстве “Молодая гвардия”. Расширяется проблематика его творчества, его интересует “история живая и музейная”, т. е. связь истории с современностью. В 1938 Кедрин создает шедевр русской поэзии XX в. — поэму “Зодчие”, поэтическое воплощение предания о строителях храма Василия Блаженного. Московской юродивой воительнице посвящены стихи “Алена-Старица”, полулегендарному самородку-строителю Федору Коню — поэма “Конь” (1940). Историко-патриотическая тема преобладает в поэзии Кедрина и в годы войны, когда он освобожденный по зрению от воинской службы, добивается назначения его во фронтовую газету “Сокол Родины”: “Дума о России” (1942), “Князь Василько Ростовский” (1942), “Ермак” (1944) и др.
В войну Кедрин заявляет о себе и как крупный поэт-лирик: “Красота”, “Аленушка”, “Россия! Мы любим неяркий свет”, “Мне все мерещится поле с гречихой...”. Он начинает создавать поэму о женщинах трагической судьбы — Евдокии Лопухиной, княжне Таракановой, Прасковье Жемчуговой. Все отчетливее в его стихах звучат православные мотивы:
Когда сраженья стихнут понемногу,
Сквозь мерное дыханье тишины
Услышим мы, как жалуются Богу
Погибшие в последний день войны.
По возвращении с фронта Кедрин замечает за собой слежку. Предчувствие беды не обмануло поэта: спустя три месяца по окончании войны его найдут убитым около полотна железной дороги.
Единственный прижизненный сборник стихов Кедрина “Свидетели” (1940) был жестоко урезан цензурой.
В 1960 —70-е широчайший, всенародный интерес к творческому наследию Кедрина определил его истинное место в русской патриотической поэзии.
- Дачушка, - гаварыла маці, - мы пойдзем на працу, беражы браткі! Не хадзі са двара, будзь разумны - мы купім табе хустачку.
Бацька з маці сышлі, а дачка забылася, што ёй загадвалі: пасадзіла браткі на траўцы пад акенца, сама пабегла на вуліцу, зайграў, загуляў.
Наляцелі гусі-лебедзі, падхапілі хлопчыка, занеслі на крылах.
Вярнулася дзяўчына, як бачыць - братца няма! Ахнула, кінулася туды-сюды - няма!
Яна яго клікала, слязьмі залівалася, причитывала, што благое будзе ад бацькі з маці, - братка не адгукнуўся.
Выбегла яна ў чыстае поле і толькі бачыла: кінуліся удалечыні гусі-лебедзі і прапалі за цёмным лесам. Тут яна здагадалася, што яны панеслі яе браткі: про гусей-лебедзяў даўно ішла благая слава - што яны дурэе, маленькіх дзяцей выносілі. Кінулася дзяўчынка даганяць іх. Бегла, бегла, убачыла - стаіць печ.
- Печка, печка, скажы, куды гусі-лебедзі паляцелі?
Печка ёй адказвае:
- З'еш майго жытняга піражкі - скажу.
- Буду я жытняй пірог ёсць! У майго бацюшкі і пшанічныя ня едятся ...
Печка ёй не сказала. Пабегла дзяўчынка далей - стаіць яблыня.
- Яблыня, яблыня, скажы, куды гусі-лебедзі паляцелі?
- спяваеш майго лясной яблычка - скажу.
- У майго бацюшкі і садовыя ня едятся ...
Яблыня ёй не сказала. Пабегла дзяўчынка далей. Цячэ малочная рака ў кісялёвых берагах.
- Малочная рака, кісялёвыя берага, куды гусі-лебедзі паляцелі?
- спяваеш майго простага киселька з малачком - скажу.
- У майго бацюшкі і сливочки ня едятся ...
Доўга яна бегала па палях, па лясах. Дзень хіліцца да вечара, рабіць няма чаго - трэба ісці дадому. Раптам бачыць - стаіць хатка на курьей ножцы, аб адным акенцы, вакол сябе паварочваецца.
У хатцы старая баба-яга прадзе кудзелю. А на лавачцы сядзіць братка, гуляе срэбнымі яблычкамі.
Дзяўчынка ўвайшла ў хатку:
- Добры дзень, бабуля!
- Добры дзень, дзяўчына! Навошта на вочы з'явілася?
- Я па мохамі, па балотах хадзіла, сукенка измочила, прыйшла пагрэцца.
- Сядай пакуль кудзелю прасці.
Баба-яга дала ёй верацяно, а сама пайшла. Дзяўчынка прадзе - раптам з-пад печкі выбягае мышка і кажа ёй:
- Дзяўчына, дзяўчына, дай мне кашкі, я табе добренькое скажу.
Дзяўчынка дала ёй кашкі, мышка ёй сказала:
- Баба-яга пайшла лазню тапіць. Яна цябе вымые-выпарыць, у печ пасадзіць, засмажыць і з'есць, сама на тваіх касьцях пакатаецца.
Дзяўчынка сядзіць ні жывая ні мёртвая, плача, а мышка ёй зноў:
- Ці не чакай, бяры браткі, бяжы, а я за цябе кудзелю попряду.
Дзяўчынка ўзяла браткі і пабегла. А баба-яга падыдзе да акенца і пытаецца:
- Дзяўчына, прядешь ці што?
Мышка ёй адказвае:
- пасму, бабуля ...
Баба-яга лазню зацеплім і пайшла за дзяўчынкай. А ў хатцы няма нікога. Баба-яга закрычала:
- Гусі-лебедзі! Ляціце ў пагоню! Сястра братца забрала! ..
Сястра з браткам дабегла да малочнай ракі. Бачыць - ляцяць гусі-лебедзі.
- Рэчка, матушка, схавай мяне!
- спяваеш майго простага киселька.
Дзяўчынка паела і дзякуй сказала. Рака схавала яе пад кісялёвых беражком.
Гусі-лебедзі не ўбачылі, праляцелі міма.
Дзяўчынка з браткам зноў пабегла. А гусі-лебедзі вярнуліся, ляцяць насустрач, вось-вось ўбачаць. Што рабіць? Бяда! Варта яблыня ...
- Яблыня, матухна, схавай мяне!
- спяваеш майго лясной яблычка.
Дзяўчынка хутчэй з'ела і дзякуй сказала. Яблыня яе засланіла галінамі, прыкрыла лістамі.
Гусі-лебедзі не ўбачылі, праляцелі міма.
Дзяўчынка зноў пабегла. Бяжыць, бяжыць, ужо недалёка засталося. Тут гусі-лебедзі ўбачылі яе, загалёкаў - налятаюць, крыламі б'юць, таго глядзі, браткі з рук вырвуць.
Дабегла дзяўчынка да печкі:
- Печка, матушка, схавай мяне!
- спяваеш майго жытняга піражкі.
Дзяўчынка хутчэй - піражок ў рот, а сама з браткам - у печ, села ў вусцейкамі.
Гусі-лебедзі палёталі-палёталі, пакрычалі-пакрычалі і ні з чым паляцелі да бабы-ягі.
Дзяўчынка сказала печы дзякуй і разам з браткам прыбегла дадому.
А тут і бацька з маці прыйшлі.