7. Рух першого подорожнього зображено на малюнку а); другого
на малюнку 6); третього - на малюнку в). Куди із якою швидкістю вони
йдуть? Дайте відповіді на запитання:
• Скільки часу витратив кожен із них на весь шлях?
• У якій точці вони будуть через 3 год після свого виходу?
• Через який час кожен із них перебуватиме в точці з координатою 40?
нужно
​

Тема: Ф.Яруллинның “Кояштагы тап” хикәясе (6 нчы сыйныфта сыйныфтан тыш уку дәресе)

Дәрес тибы: Белемнәрне гомумиләштерү һәм системалаштыру.

Максат: 1. Хикәя белән таныштыру, эчтәлегенә төшендерү; текстка караган лексиканы сөйләмдә активлаштыру; укучыларның аралашу күнекмәләрен үстерү; бердәм хезмәттәшлек итәргә өйрәтү; сәнгатьле, йөгерек, дөрес уку күнекмәләрен камилләштерү.

2. Фикерләү сәләтен үстерү, үзфикерләүне булдыру.

3. Әниләргә карата хөрмәт тәрбияләү.

Җиһазлау: Фәнис Яруллин.Сайланма әсәрләр; Татар теленең аңлатмалы сүзлеге, ноутбук.

Таратма материаллар:ак, сары битләр, маркерлар.

Дәрес барышы:

I. Оештыру өлеше.

1. Исәнләшү. “Хәерле көн, балалар!”

2. Дәреснең максаты белән таныштыру.

- Укучылар, бездә бүген сыйныфтан тыш уку дәресе. Сезгә өйдә Ф. Яруллинның “Кояштагы тап” хикәясен укып килергә кушылган иде. Без дәрестә аның эчтәлегенә төшенербез, яхшылык һәм яманлык турында сөйләшербез.

II. Актуальләштерү.

Укучыларга “Нәрсә ул яхшылык?” “Нәрсә ул яманлык?” дигән сораулар куела.

Алар үз фикерләрен белдерәләр. Бер-берсен тулыландыралар.

III. Яңа материал.

1. Татар теленең аңлатмалы сүзлегеннән “яхшылык, яманлык” сүзләренең төшенчәсен аңлату.

Яхшылык – файда, уңайлык, изгелек

Яманлык – усаллык, начарлык, әшәкелек.

2. Укучыларга ак кәгазь битләре, маркерлар таратыла. Алар шунда, чиратлашып, әниләренең яхшы сыйфатларын язалар. Шуннан соң бер укучы җавапларны укып чыга. Җаваплар кабатланмаска тиеш.

- Рәхмәт, балалар! Ә без үзебезнең әниләргә борчу китермибез микән? Алар бәхетле булсын өчен сезгә нишләргә кирәк? (тырышып укырга, тәртипле булырга)

Хикәядәге аңлашылмаган сүзләргә игътибар итик.

3. Сүзлек эше: тап – берәр өслектә аерылып торган нокта яисә мәйданчык

өтеп – яндырып, көйдереп

шомлы – куркыныч

4. Хикәя белән эш.

Өйдә укып килгән “Кояштагы тап” хикәясе буенча сөйләшү.

Хикәядә нинди образлар бар?

Хикәядән әнисе образы турында язылган юлларны табып укыгыз.

Өзектән әнисенең ниләр эшләгәнлеген табып әйтәләр.

Әни кешенең төп сыйфаты – эшчәнлек икәнлеген әйттерүгә ирешү.

Бу хикәядә малайның нинди сыйфатын күрдек?

Иң төп сыйфат: әнисе – эшчән, малай – ялкау икәнлеген күрдек.

Малай урынында булсагыз нишләр идегез? (Җаваплар тыңлана)

Ял итү. Физкультминутка.

IV. Ныгыту.

Укучыларга сорау язылган карточкалар таратыла һәм җавапларын дәрестән чыкканда җыеп алына.

1) Малай кем белән яшәгән? 2) Малайның әнисе нәрсәләр эшләгән? 3) Авыру әнисе малайдан нәрсә сораган? 4) Малай нинди начарлык эшләгән? 5) Бу начарлыкны нәрсә күргән? 6) Кояшта нәрсә калган?

V. Йомгаклау.

1. Сары кәгазьләргә әниләргә теләкләр язалар.

Мәсәлән: Бәхетле бул! Исән-сау бул!

Сәламәт бул! Янәшәмдә бул!

Озак яшә! Кайгы күрмә!

Беркайчан да авырма! Авырма! һ.б.

VI. Өй эше. Әниләр турында мәкальләр язып килергә.

Дәрес “Әни” турында җыр белән тәмамлана. Укучыларга билгеләр кую һәм дәресне тәмамлап, алар белән саубуллашу.

Просвещение  - широкая идейное течение, отражала антифеодальное, антиабсолютистской настроение образованной части населения во второй половине XVII - XVIII века . Представители этого течения: ученые , философы , писатели , - считали целью общества человеческое счастье , путь к которому - переустройство общества в соответствии с принципами, продиктованных разумом , были сторонниками теории естественного права. Несправедливость и порабощения, которые господствуют в обществе, они считали следствием навязанных властями законов, религиозных предрассудков и недостатка настоящих знаний. Своей задачей вольнодумцы провозглашали утверждение свободы, развитие природных каждого, гражданское воспитание и распространение образования. XVIII век называют также Эпохой ума, ведь вместе с идеями Просвещения утверждалась вера в силу знаний и возможность разумного устройства общественной жизни. Именно в это время возникла и идея прогресса  - то есть последовательного развития человечества посредством получения новых знаний, совершенствование общественного строя и улучшения условий жизни [1] .

Просветители имели широкий кругозор , в котором выделялись концепция просвещенного абсолютизма , идея ценности человека , критика церкви , патриотизм , утверждения самосознания и самооценки человека . Этим просветители отличаются от просветителей, каковы все носители образования и прогресса .

Просвещение зародилось практически одновременно в странах Западной Европы : Великобритании , Франции , Нидерландах , Германии , Италии , Испании , Португалии , но быстро распространилось по всей Европе , включая Речью Посполитой и Российской империей . Большую роль в его становлении сыграл быстрое развитие естествознания и книгопечатания .