Қара өлең - қазақтың ежелгі өлең түрі.Қара өлең әнге салып айтуға ыңғайлы. Әннің ырғақ ерекшеліктеріне қарай өлең жолдарындағы бунақтар орнын ауыстырып отырады. Әр шумақта жеке ой жатады. Мұндай ой жеңіл әзіл-оспақтан бастап, өмірдің мәні мен сәнін, ел қамы мен халық тағдырын қамтиды. Өлеңнің алғашқы екі жолындағы ой соңғы жолдардағы негізгі ойға қызмет етеді. Қара өлең көне заманнан бастау алып, тереңге тамыр байлаған. Оның үлгілері "Оғызнамада" (9 ғ.), Ж.Баласағұнидің "Құтадғу білігінде" (11 ғ.), М.Қашқаридың "Диуани лұғат ат-түркінде" (11 ғ.), А.Иүгінекидің "Ақиқат сыйында" (12 ғ.) кездеседі.
Сипаты жағынан орыстың "частушкасына", тәжіктін "ашуласына", латыштың "дайнасына", шығыс халықтарының "бәйіті" мен "ғазалына", өзбектің "қошығына" ұқсас. Қазіргі қазақ поэзиясында қара өлең үлгісі кең тараған.[1]
Спи, дитя мое, усни! В няньки сон к себе мани: В няньки я тебе взяла Ветер, солнце и орла.
Улетел орел домой; Солнце скрылось под водой; Ветер после трех ночей Мчится к матери своей.
Ветра спрашивает мать: "Где изволил пропадать? Али звезды воевал? Али волны всё гонял?"
"Не гонял я волн морских, Звезд не трогал золотых, - Я дитя оберегал, Колыбелечку качал!"
1860
«Стихотворения А. Н. Майкова», СПБ. 1872 г., ч. 2
Русские песни. Сост. проф. Ив. Н. Розанов. М., Гослитиздат, 1952
Из цикла «Новогреческие песни». Музыка Петра Чайковского (1873), В. И. Ребикова (вокальная сцена, 1892), Н. М. Ладухина (1895), Антона Аренского (1902), А. Г. Чеснокова (1907) и других (более 20) композиторов. Стихотворения Аполлона Майкова «Мать и дети», «Колыбельная», «Весна», «Сенокос» входили в «Родное слово» К. Д. Ушинского – самую популярную книгу после азбуки, выдержавшую более 90 изданий. Не меньшей популярностью пользовались и детские песни на эти стихи, входившие в репертуар всех детских хоров.
Қара өлең - қазақтың ежелгі өлең түрі.Қара өлең әнге салып айтуға ыңғайлы. Әннің ырғақ ерекшеліктеріне қарай өлең жолдарындағы бунақтар орнын ауыстырып отырады. Әр шумақта жеке ой жатады. Мұндай ой жеңіл әзіл-оспақтан бастап, өмірдің мәні мен сәнін, ел қамы мен халық тағдырын қамтиды. Өлеңнің алғашқы екі жолындағы ой соңғы жолдардағы негізгі ойға қызмет етеді. Қара өлең көне заманнан бастау алып, тереңге тамыр байлаған. Оның үлгілері "Оғызнамада" (9 ғ.), Ж.Баласағұнидің "Құтадғу білігінде" (11 ғ.), М.Қашқаридың "Диуани лұғат ат-түркінде" (11 ғ.), А.Иүгінекидің "Ақиқат сыйында" (12 ғ.) кездеседі.
Сипаты жағынан орыстың "частушкасына", тәжіктін "ашуласына", латыштың "дайнасына", шығыс халықтарының "бәйіті" мен "ғазалына", өзбектің "қошығына" ұқсас. Қазіргі қазақ поэзиясында қара өлең үлгісі кең тараған.[1]
Слова Аполлона Майкова
Спи, дитя мое, усни!
В няньки сон к себе мани:
В няньки я тебе взяла
Ветер, солнце и орла.
Улетел орел домой;
Солнце скрылось под водой;
Ветер после трех ночей
Мчится к матери своей.
Ветра спрашивает мать:
"Где изволил пропадать?
Али звезды воевал?
Али волны всё гонял?"
"Не гонял я волн морских,
Звезд не трогал золотых, -
Я дитя оберегал,
Колыбелечку качал!"
1860
«Стихотворения А. Н. Майкова», СПБ. 1872 г., ч. 2
Русские песни. Сост. проф. Ив. Н. Розанов. М., Гослитиздат, 1952
Из цикла «Новогреческие песни». Музыка Петра Чайковского (1873), В. И. Ребикова (вокальная сцена, 1892), Н. М. Ладухина (1895), Антона Аренского (1902), А. Г. Чеснокова (1907) и других (более 20) композиторов. Стихотворения Аполлона Майкова «Мать и дети», «Колыбельная», «Весна», «Сенокос» входили в «Родное слово» К. Д. Ушинского – самую популярную книгу после азбуки, выдержавшую более 90 изданий. Не меньшей популярностью пользовались и детские песни на эти стихи, входившие в репертуар всех детских хоров.