Исследователи лидерства выделяют среди различных его типов так называемых харизматических лидеров: уверенных в себе и своих действиях, увлеченных видением желательного положения дел, умеющих рассказывать об этом окружающим и понятным языком, воодушевляющих оптимизмом и верой всех окружающих.
Проанализируйте проявления лидеров известных вам формальных и неформальных групп. Кто из них, на ваш взгляд, является харизматическим лидером? Приведите обоснование своего выбора.
Әдәпле кеше нинди була?
Бу соравның җавабы бик күп тәшенчәләргә ия. Әдәпле кеше дибез икән, ул безнең күз алдына барыннан да бигрәк, тәрбияле, инсафлы булып килеп баса. Ул — кешелекле дә, белемле дә, укымышлы да һәм алай гына дамы әле!.
Әйдәгез соң, бергәләп әдәпле кешеләрдә булырга тиешле тагын кайбер сыйфатларны тәфсилләп, киңрәк итеп искә төшереп карыйк.
Әйе, әдәпле кеше:
- Башкалардан үзен өстен итеп куймый. Әлкән яшьтәге кешеләргә, мохтаҗларга, гарипләргә һәрвакыт ярдәмчел, ихтирамлы һәм ихлас мөнәсәбәттә була.
- Кеше хәленә керә, бүтәннәрне беркайчан да кыен хәлдә калдырмый. Һич кайчан тавыш күтәреп сөйләшми, тупас яки ямьсез сүзләр әйтми, ялганлашуга юл куймый, әйткән сүзен үти, вәгъдәсендә тора.
- Кеше сөйләгәндә игътибар белән тыңлый һәм кирәк чакта гына сүзгә кушыла.
- Башкаларны рәнҗетергә яки кимсетергә ирек бирми.
- Гайбәт сөйләми, мактанмый, шапырынмый, үзен тыйнак тота.
- Кешеләр белән һичкайчан үзен эрегә куеп яки тупас сөйләшми. “Борчуым өчен гафу итегез”, “Рәхим итегез”, “Рәхмәт” кебек тылсымлы сүзләрне урынлы куллана белә.
- Башкаларның шәхси милкенә, байлыгына саклык белән карый, көнчелек, нәфес чире белән авырмый. Үз милкенең кадерен саклый.
- Башкалардан кызгандыру өчен үзен мескен хәлгә төшерми, юк-бар сәбәпләр табып, читтән теләктәшлек, ярдәм эзләми.
- Гадел, саф күңелле, намуслы, эчкерсез, сабыр булу — әдәпле кешене бизи торган сыйфатлар. Әдәпле кеше, гомумән, һәрьяклап җыйнак, пөхтә була. “Холкы күркәм, күңеле яхшы кеше белән җиңел яшәп була”,—ди халкыбыз.
Әдәпле булу өчен ни кирәк?
Әдәплелек — кеше белән аралаша белү.
Әдәпле булу — кешеләргә игътибарлы, инсафлы булу.
Һәркем башка кешеләрдән игътибар, игелеклек, ягымлы караш һәм хөрмәт көтә. Беркемнең дә начар сүз ишетәсе килми.
Ләкин моның сере шунда, үзе инсафлы, тәрбияле, яхшы кешеләргә генә кешеләр һәрвакыт яхшылык белән җавап бирәләр.
Әдәпле кешене генә барысы да ярата, хөрмәт итә. Андыйларның ышанычлы якын дуслары була, алар белән ул бервакытта да ямансуламый, күңелсезлеккә бирелми.
Хәер, әдәпле, чын тәрбияле баланың ямансулап торырга вакыты да калмый. Чөнки ул ныклы режим белән яши.
Иртән иртүк күнегүләр ясый, юына. Аннан соң урын-җирен җыештыра. Пөхтә итеп киенә. Аннан әнисенә, әбисенә иртәнге аш әзерләргә һәм табын җыярга булыша.
Тәрбияле бала гөлләргә су сибәр, йортта булган терлекләрне карар. Киемен чистартырга да иренмәс. Әдәпле кеше һәрвакыт үзенең якыннары, дуслары турында кайгыртып яши, аларга ярдәм итәргә әзер тора.
Күн жүйесі осыдан 4,9 млрд жыл бұрын пайда болған. Ғалымдар оның пайда болуын, о бастағы алып материяның жарылысымен байланыстырады. «Үлкен жарылыстан» кейінгі шаң-тозаң мен газдан қазіргі ғаламшарлар және басқа де ғарыш объектілері қалыптасқан деседі. Ал,енді бүгінгі ғылымның біздің ғажап ғаламшарымыз орналасқан Күн жүйесі жайлы дәлелдеген қызықты деректеріне тоқталсақ.
– Күн жүйесіндегі жалпы массаның 99.86% Күннің өзіне тиесілі. Ал,қалған сегіз планета бұл жүйедегі салмақтың небәрі 0,14% құрайды.
– Күн жүйесінде 1 жұлдыз (Күн), 8 ғаламшар, 5 ергежейлі ғаламшар, 181 ай, 566000 астеройд, 3100 комета бар.
– Күнге жақын орналасқан төрт ғаламшар (Меркурий, Шолпан, Жер және Марс) негізінен металл мен тастан тұрады. Оларды ғылымда «жерлік ғаламшарлар» деп те атайды.
– Жүйедегі Юпитер мен Сатурн ең үлкен «газ алыптары» саналады. Бұл ғаламшарлар сутегі мен гелийден құралған.
– Уран мен Нептун, негізінен, мұздан тұрады. Әрі бұл ғаламшарларда су,аммиак және метан басым болып келеді. Сол себепті, бұл екі ғаламшардың «мұз алыптары» деген қосарлама атағы бар.
– Плутон біз ойлағандай Күн жүйесінің негізгі ғаламшарларының бірі емес. Оны 2006 жылы Халықаралық Астрономиялық Кеңес ұзақ пікірталастан кейін «ең кіші ғаламшар» атағынан айырады. Ол бүгінгі күні «ергежейлі ғаламшар» деп мадақталған.
– Күн жүйесінің құрамына аталмыш ғаламшарлардан бөлек Церера, Хаумеа, Макамека және Эрис атты ергежейлі ғаламшарлар, астероидтар, кометалар, астероидтық белдеулер және Койпер белдеуі кіреді.
– Нептун Күннен қабылдаған жылуынан көп энергияны өзінен бөліп шығарады екен. Ғылымға бұл жұмбақтың шешімі әлі күнге белгісіз болып келеді.
– Сатурнның Лапетус атты айының екі түсі бар.
– Юпитердің серігі саналатын Титанда сұйық элементтер кездеседі. Бірақ,ғалымдар мұның су емес екеніне сенімді.
– Сатурнның солтүстік жартышарында алтыбұрышты дауыл ойнап тұрады. Алайда, оның неліктен алтыбұрышты екендігі ғылым үшін үлкен сұрақ болып тұр.
– Күн жүйесінің шегінде тағы бір аса зор ғаламшар бар болуы мүмкін. Бұл байламға Калифорния технологиялық институтының ғалымдары математикалық есептеулерден кейін келген. Егер, бұл рас болса Койпер белдеуіндегі кейбір нысандардың түсініксіз қозғалысының сыры ашылуы мүмкін.
– Сақина Күн жүйесіндегі сыртқы ғаламшарлардың бәрінде кездеседі. Бірақ, оның барлығы Сатурндікіндей ғаламат емес. Сонымен қатар, ғалымдар сақинаның астероидтарда да кездесетіндігін байқаған.