Средняя глубина Черного моря — 1271 м, наибольшая- 2245 метров (вблизи Синопа). Протяженность моря между западной и восточной точками —около 1167 км, между северной и южной-624 километра. Наименьшая протяженность акватории в меридиональном направлении, между Крымом и берегом Анатолии (азиатской части Турции), 263 км. Длина береговой линии Черного моря — 4090 км, коэффициент изрезанности — около 1,8.На площади, занятой Черным морем, можно разместить две Великобритании. Азовское море соединяется с Чёрным морем Керченским проливом. Площадь его — около 38000 кв. км. Преобладающие глубины — 9-13 м, наибольшая — 14,5 м. Берега изрезаны слабо. Крупнейший залив - Таганрогский; у западного берега - система мелких заливов Сиваш. Южный берег моря холмистый, для северного и северо-восточного берегов характерны косы. В Азовское море впадают реки Дон, Кубань и другие, образуя лиманы. Климат континентальный, средняя температура воздуха летом +23?-24?, зимой -7 ?С. С конца декабря до конца февраля покрывается льдом. Течения неустойчивы. Вода отличается мутностью, море богато рыбой: судак, лещ, кефаль, осётр, и т. д. Главные порты: Ростов-на-Дону, Таганрог, Азов.
Электромагнит өрісі – материяның ерекше түрі және оның көмегімен электрлік зарядталған бөлшектер өзара әрекетке түседі. Жұмыс істеп тұрған электр құрылғылар молекула, электрондар мен иондарды, атомдарды қозғалысқа әкеледі. Адамның жасушалары да молекулалардан тұратынын ескерсек, күшті электрмагнит ағзада жасуша молекулаларының тербелісін, қозғалысын тудырады. Осындай қозғалыс ағза жасушаларының жағымсыз өзгерістеріне алып келеді.
Біз күнделікті өмірде қолданатын электр құралдардың денсаулығымызға қаншалықты зиян келтіретінін кейде білмей де қаламыз. Электромагниттік толқындар кез келген үйде, мекемеде жалпы адам өмір сүретін барлық ортада бар. Электромагниттік толқындарды тұрғын үйдің теледидарында, үтікте, мұздатқышта, микротолқынды пеште, шаңсорғышта, компьютерде, ұялы телефонда да болады.
Электромагниттік өрістер барлық тіршілік көздеріне, оның ішінде адам ағзасына өте үлкен зардап тигізеді. Биологиялық және медициналық зерттеу нәтижелері көрсеткендей, электромагниттік өрістердің адамның жүйке жүйесіне, ішкі мүшелеріне, физиологиялық дамуына тигізетін теріс зардаптары анықталған. Сонымен қатар, кейінгі кезде шетел мамандарымен бірігіп өткізілген зерттеулер нәтижелеріне сүйенетін болсақ, онда электромагниттік өрістердің әсерінен жүздеген ауру түрлерінің жаппай таралуы анықталып, қалаларда өзіне қол жұмсау фактілері көптеп тіркелген. Себебі, электромагниттік өрістер адамның ми құрылысына өте қатты әсер ете отырып, дұрыс ойлау, есте сақтау қабілетін бұзады. Электр құрылғыларының электромагниттік сәуле шығарудың өзіндік қалыптасқан нормалары бар (1-кесте).
1-кесте. Электромагниттік сәуле шығару нормасы
Компьютердің электромагниттік толқындарының адам ағзасына тигізер әсері өте көп.
Негізінен, компьютердің алдында отырып, жұмыс істейтіндердің шағымданатын сырқат белгілері екі топқа бөлінеді:
Көздің көру қабілетінің нашарлауы.
Бастың желке тұсының (қарақұсының), мойын мен иық, жауырын, білектің ауыруы. Көру қабілетінің нашарлауы, оның бұлдырлап, анық көрмеуі, көзіне түскен салмақтан күйген тәрізді ашып, қызаруы. Мамандар оны компьютерлік көру қабілетінің синдромы деп атайды. Дәрігерлердің айтуынша, компьютерлік көру қабілетінің синдромдары уақытша рефракцияның нашарлауына немесе күшеюіне, аккомодация көлемінің кішіреюіне, қарама-қарсылық сезімталдығының, сезіну қабілетінің әлсіреуіне әкеліп соқтырады.
Компьютерден таралатын электромагниттік толқынның адам ағзасына залалы, тигізетін зиянды факторлары мынадай:
көздің көру қабілетін төмендетеді;
омыртқаның қисаюына әкеледі;
жүйкеге салмақ түсіреді;
адам тез шаршап, денені әлсіздік басады;
иммунитет төмендейді, адам көп отырған кезде қан айналымы бәсеңдейді.
Осындай ауруларға шалдыққың келмесе, компьютердің алдында көп отырмауға тырыс, ал егер жұмыс бабымен талап етілсе, арнайы ережелерді сақтап, жаттығу жасап отыру қажет. Өз денсаулығыңа көп көңіл бөлгенің жөн.
Тағы да осы тақырып бойынша Басқа іс-әрекеттер
Компьютер экранының электромагниттік сәулеленуінің әсері
Жұмыс iстеуге отырғанда, сағат сайын демалыс ұйымдастырып, жаттығулар жасап отыру керек. Ноутбукты тiзе үстiне алып отыруға болмайды. Күштi радиация тарайтындықтан, бедеу болып қалу қаупi бар. Компьютерде, ноутбукта отырғанда, көзге қорғаныс көзiлдiрiгiн кию қажет. Мысалы, суға түсiп келгеннен кейiн компьютердiң алдында отыру радиацияны қабылдау мөлшерiн азайтады екен. Компьютер, ноутбук сатып аларда «S» белгiсiнің бар-жоғына қарау керек. Бұл белгi – компьютерде, ноутбукта радиацияға қарсы қорғаныстың бар екенiнiң дәлелi. Есіңде болсын, компьютердiң жанына немесе артына отыруға болмайды, оның радиацияны ең көп тарататын бөлiгi – сол тұстары.
Компьютердi орналастырғанда, артқы жағын терезеге немесе қабырға жаққа қаратқан жөн, одан таралған радиация сыртқа кетедi. Компьютерден, ноутбуктан жылы бу шығады, оның әсерiнен адам ағзасындағы кальций мөлшерi азаяды. Соның салдарынан тырнақ – сынғыш, шаш – түскiш келедi. Компьютер, ноутбук, теледидар және басқа да тұрмыстық заттар орналасқан бөлмелерде мүмкiндiгiнше пластик терезелерге қарағанда ағаш терезелер болғаны дұрыс. Себебi, бөлмедегi радиацияны пластик терезе сыртқа шығармай, тосқауыл болады.
Электромагнитті сәулелердің адам ағзасына әсері
Жаңа білім
Электромагнит өрісі – материяның ерекше түрі және оның көмегімен электрлік зарядталған бөлшектер өзара әрекетке түседі. Жұмыс істеп тұрған электр құрылғылар молекула, электрондар мен иондарды, атомдарды қозғалысқа әкеледі. Адамның жасушалары да молекулалардан тұратынын ескерсек, күшті электрмагнит ағзада жасуша молекулаларының тербелісін, қозғалысын тудырады. Осындай қозғалыс ағза жасушаларының жағымсыз өзгерістеріне алып келеді.
Біз күнделікті өмірде қолданатын электр құралдардың денсаулығымызға қаншалықты зиян келтіретінін кейде білмей де қаламыз. Электромагниттік толқындар кез келген үйде, мекемеде жалпы адам өмір сүретін барлық ортада бар. Электромагниттік толқындарды тұрғын үйдің теледидарында, үтікте, мұздатқышта, микротолқынды пеште, шаңсорғышта, компьютерде, ұялы телефонда да болады.
Электромагниттік өрістер барлық тіршілік көздеріне, оның ішінде адам ағзасына өте үлкен зардап тигізеді. Биологиялық және медициналық зерттеу нәтижелері көрсеткендей, электромагниттік өрістердің адамның жүйке жүйесіне, ішкі мүшелеріне, физиологиялық дамуына тигізетін теріс зардаптары анықталған. Сонымен қатар, кейінгі кезде шетел мамандарымен бірігіп өткізілген зерттеулер нәтижелеріне сүйенетін болсақ, онда электромагниттік өрістердің әсерінен жүздеген ауру түрлерінің жаппай таралуы анықталып, қалаларда өзіне қол жұмсау фактілері көптеп тіркелген. Себебі, электромагниттік өрістер адамның ми құрылысына өте қатты әсер ете отырып, дұрыс ойлау, есте сақтау қабілетін бұзады. Электр құрылғыларының электромагниттік сәуле шығарудың өзіндік қалыптасқан нормалары бар (1-кесте).
1-кесте. Электромагниттік сәуле шығару нормасы
Компьютердің электромагниттік толқындарының адам ағзасына тигізер әсері өте көп.
Негізінен, компьютердің алдында отырып, жұмыс істейтіндердің шағымданатын сырқат белгілері екі топқа бөлінеді:
Көздің көру қабілетінің нашарлауы.
Бастың желке тұсының (қарақұсының), мойын мен иық, жауырын, білектің ауыруы. Көру қабілетінің нашарлауы, оның бұлдырлап, анық көрмеуі, көзіне түскен салмақтан күйген тәрізді ашып, қызаруы. Мамандар оны компьютерлік көру қабілетінің синдромы деп атайды. Дәрігерлердің айтуынша, компьютерлік көру қабілетінің синдромдары уақытша рефракцияның нашарлауына немесе күшеюіне, аккомодация көлемінің кішіреюіне, қарама-қарсылық сезімталдығының, сезіну қабілетінің әлсіреуіне әкеліп соқтырады.
Компьютерден таралатын электромагниттік толқынның адам ағзасына залалы, тигізетін зиянды факторлары мынадай:
көздің көру қабілетін төмендетеді;
омыртқаның қисаюына әкеледі;
жүйкеге салмақ түсіреді;
адам тез шаршап, денені әлсіздік басады;
иммунитет төмендейді, адам көп отырған кезде қан айналымы бәсеңдейді.
Осындай ауруларға шалдыққың келмесе, компьютердің алдында көп отырмауға тырыс, ал егер жұмыс бабымен талап етілсе, арнайы ережелерді сақтап, жаттығу жасап отыру қажет. Өз денсаулығыңа көп көңіл бөлгенің жөн.
Тағы да осы тақырып бойынша Басқа іс-әрекеттер
Компьютер экранының электромагниттік сәулеленуінің әсері
Жұмыс iстеуге отырғанда, сағат сайын демалыс ұйымдастырып, жаттығулар жасап отыру керек. Ноутбукты тiзе үстiне алып отыруға болмайды. Күштi радиация тарайтындықтан, бедеу болып қалу қаупi бар. Компьютерде, ноутбукта отырғанда, көзге қорғаныс көзiлдiрiгiн кию қажет. Мысалы, суға түсiп келгеннен кейiн компьютердiң алдында отыру радиацияны қабылдау мөлшерiн азайтады екен. Компьютер, ноутбук сатып аларда «S» белгiсiнің бар-жоғына қарау керек. Бұл белгi – компьютерде, ноутбукта радиацияға қарсы қорғаныстың бар екенiнiң дәлелi. Есіңде болсын, компьютердiң жанына немесе артына отыруға болмайды, оның радиацияны ең көп тарататын бөлiгi – сол тұстары.
Компьютердi орналастырғанда, артқы жағын терезеге немесе қабырға жаққа қаратқан жөн, одан таралған радиация сыртқа кетедi. Компьютерден, ноутбуктан жылы бу шығады, оның әсерiнен адам ағзасындағы кальций мөлшерi азаяды. Соның салдарынан тырнақ – сынғыш, шаш – түскiш келедi. Компьютер, ноутбук, теледидар және басқа да тұрмыстық заттар орналасқан бөлмелерде мүмкiндiгiнше пластик терезелерге қарағанда ағаш терезелер болғаны дұрыс. Себебi, бөлмедегi радиацияны пластик терезе сыртқа шығармай, тосқауыл болады.
Объяснение: