1-тапсырма: Берілген мәтінді түсініп оқып, мәтіннен негізгі және қосымша детальді ақпараттарды табыңыз.[2]
Өзендердің қоректенуі
Қазақстан өзендері негізінен қар, жаңбыр, мұздық және жер асты суымен коректенеді. Қар,жаңбыр суымен қоректенетін өзендерге орманды дала, дала зоналарының өзендері жатады. Өзендер суды алдымен еріген қардан, кейін жаңбыр суынан алады. Өзен суы деңгейінің ең төмен кезі қаңтар айында байқалады, бұл кезде олар еспе суымен коректенеді. Шөлейт және шөл зоналарының өзендеріне– Нұра, Жайық, Сағыз, Жем, Торғай және Сарысу жатады. Өзен деңгейінің ең төмен кезеңі жаз айларында да болады. Кейбіреулері мүлдем тартылып қалады.
Қазақстанның таулы бөлігінің барлық өзендері қар суымен және мұздықтармен қоректенетін түріне жатады. Бұл тауларда қардың еруі көктемде төменгі белдеуден басталып, одан орта, жоғары биіктегі қар мен мұздықтар жаз бойы еріп, күзге дейін созылады. Олардың таулы бөлігінде ағыстың күшті болуына байланысты және жер асты суымен коректенетіндіктен, тұрақты мұз жамылғысы қалыптаспайды. Тек кей жерлерде ғана жағалық мұздар байқалады. (126 сөз)
негізгі детальді ақпарат
қосымша детальді ақпарат
2-тапсырма:
Жоғарыдағы мәтіндегі есімдіктердің астын сызыңыз. Олардың қолданылуын анықтап, кестені толтырыңыз (3 есімдік) [4]
Есімдік Қай сөйлем мүшесінің қызметінде қолданылып тұр?
3-тапсырма: [10]
Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, өзіңізге таныс Қазақстандық спорт жұлдызының өмірбаянын құрастырып жазыңыз. Өмірбаянда салт, сабақты етістіктерді және етіс түрлерін қолданып, олардың астын сызып көрсетіңіз.
Шығарма
Алмастай өткір сұңғыла жырлар.
Қазақ әдебиеті мен мәдениеті бүгінгі күнгі деңгейіне бірден жете қоймаған еді.Сан тарихи жылдарды артқа тастап,халықпен бірге нәубетті бастан кешіріп қазіргі ұрпаққа,бізге,жеткен еді.Біздің қазақ әдебиеті қоры бай әрі сан салалы.Оның ішінде жыраулар поэзиясының алар орны ерекше.
Жыраулар поэзиясы – халқымыздың тарихында қайталанбас, айрықша орны бар, рухани-әлеуметтік маңызы орасан зор, қыр-сырлары әлі күнге толық айқындалып болмаған қызықты да күрделі құбылыс.Жыраулар - халық поэзиясын жасаған ақылғөй даналар.Олар заманының өздері куә болған елеулі уақиғаларын, тарихи кезеңдерді жырға қосқан.Оның өріс алған кезеңі он бесінші ғасырдың тұсында.Жыраулардың өр рухты жырлары бізге негізінен ауыздан-ауызға тарап жеткен екен.Ал оның өкілдеріне Сыпыра жырау,Асан қайғы,Қазтуған,Доспамбет,Шалкиіз,Жиімбет,Марқасқа,Ақтамберді,Тәтіқара,Үмбетей,Бұқар және тағы да басқа жырауларды жатқызамыз.Сыпыра жырау,Асан қайғы,Қазтуған жыраулар – жыраулар поэзиясының алғашқы өкілдері боп табылады.Әр жырау өзінше ерекшеленді.Әртүрлі тақырыпты жырласа да,тек шындықты айтты.Осы тұрғыдан келгенде, жырауларды өз елінің арман-аңсарын, мақсат-мұратын жырлаған, халқының өмір салтын, тірлік-тынысын боямасыз бейнелеген еркін ойлы шығармашылық иелері ретінде тану жөн.Абылай ханның қасында кеңесші болған,өр тұлғалы Бұқар жырау:
Ай, заман - ай, заман - ай,
Түсті мынау тұман - ай.
Істің бәрі күмән -ай.
Баспақ, тана жиылып
Фәни болған заман - ай.
Құл - құтандар жиылып,
Құда болған заман - ай,-деп өз заманының бейнесін бейнелеп,шындығын айқындатқан еді.Өлеңнен сол заманның бұзылғандығын ұғынамыз.Ал өз кезегінде қайсар батыр бола білген Ақтамберді жырау:
Жауға шаптым ту байлап,
Шепті бұздым айғайлап.
Дұшпаннан көрген қорлықтан
Жалынды жүрек қан қайнап,
Елді-жұртты қорғайлап,
Өлімге жүрміз бас байлап!-деп жаугершілік заманды,осылайша талай батыр елі үшін жанын пида еткендігін жырымен жеткізген еді.
Жыраулар поэзиясы – сол кезде халыққа рух берген қайсар жырлар поэзиясы.Жыраулар поэзиясынан Отанды сүюге,ел-жұрттың қамын ойлауға,қайсар да шыншыл болуға, адамгершілікке үйренеміз.
- Киіз үй қазақ халқының, ата-бабаларымыздың баспанасы
- Ол неге ыңғайлы?
- Ол көшіп қонуға ыңғайлы.
- Жазда киіз үйдің ауасы қандай?
- Жазда киіз үйдің ауасы салқын болады.
- Қыста киіз үйдің сыртың немен жапқан?
- Қыста киіз үйдің сыртын киізбен жапқан
- Киіз үй неден қорғайды?
- Киіз үй желден, ыстықтан, суықтан қорғайды.
- Киіз үйдің негізгі бөліктері?
- Киіз үйдің негізгі бөліктері: Кереге,уық, шаңырақ.
- Қазақтың киіз үйі неше қанатты болып бөлінеді?
- Қазақтың киіз үйі 18 қанатты болады, яғни 18 керегесі бар
- Қазір киіз үйлер бар ма?<br>
- Қазір киіз үйлер бар, тек қана мерекеге қойылады.