А өзі пайда болған алғашқы кезде табиғатқа тәуелді болды. Табиғатқа табыну алғашқы қауымдық қоғамда басты орын алды. Бірте-бірте халық санының артуы, шаруашылық салаларының дамуы, өнеркәсіптің өркендеуі адамның табиғатқа ықпалын арттыра түсті. Орманды жерлердің өртелуі, кәсіптік мәні бар жануарлар санының азаюы (тіпті жойылуы) адамның ойланбай жасалған іс-әрекетінің нәтижесі. Бір кезде "табиғатты таусылмайтын қазына" деп есептеп, "табиғаттың бермесін тартып алу" деген теріс көзқарастардың әсерінен табиғат талан-таражға түсті. Табиғат заңдылықтарын ескермей жүргізген іс-әрекетімізден, табиғат тепе-теңдігі бұзылды. Бұл казіргі кезде адамның өз тіршілігіне де зор қауіп төндіріп отыр.
Жер бітіп су аққалы, сонау ықылым замандардан бері а табиғаттың берген мол сыйлығы - даланың тағы аңдарын өз қажеттіліктеріне пайдаланып келеді. Олар көп уақытқа дейін бұл байлықтың шегі таусылмас мол қоры бар деп есептеді. Алайда оның да
қорының азаятын, тіпті кейбіреулерінің көздерінің таусылатын да күні бар екен. Кейбір деректерге көз салып қарайтын болсақ, көптеген жан-жануарлардың жер бетінен жоғалып кеткеніне бірнеше жүздеген жылдар өтіпті. Әдебиеттерде бұдан бірнеше мың жыл бұрын
есепсіз аулаудың нәтижесінде кәзір біз естіп білмеген, көрмеген хайуанаттардың жоқ болып кеткендігі жайлы жазылады. Ғалымдардың айтуы бойынша 1600 жылдан бері сүт қоректілердің 75 проценттен астам түрлерінің және құстардың 86 процентінің жер бетінен
жойылып кетуіне адамдар себепші болыпты. Бұларды енді қайтадан қалпына келтіру мүмкін емес. Табиғаттың орны толмас ойсырауы деген осы. Ал «табиғатты бағындырамыз» дегенді желеу етіп, орманды жерлерді балтамен шабу,
құнарлы жерлерді техникамен жыртудың да зияны болмай қалған жоқ. Біздің Қазақстанда тың игеру кезінде қаншама жер жыртылды. Оның да кезінде табиғаттың өзгеруіне, оны мекендеген аң-құстардың азаюына, басқа жаққа қоныс аударуына әсері болды.
«Ауылым – алтын бесігім» деген сөздермен толықтай келісемін, себебі әркімге өзінің туып – өскен жері қымбат. Менің кіндік қаным тамып, ер жеткен жерім – Қарағанды облысына қарасты Жаңаарқа ауданы.
«Жаңаарқа он бес болыс елдің аты,
Қазақтың он ғасырлық өмір салты.
Құда боп, қыз ұзатып, қонақ күткен,
Қаймағы бұзылмаған елдің қалпы.» - деп жырға қосқандай, Жаңаарқа өлкесі тұнып тұрған қазақилық пен салт – дәстүрді ұстанатын өлке. Бұл өлкеден елімізге танымал қаншама ақындар мен әншілер шыққан.
Ауылым, туған жерім өзіме қашанда ыстық . "Акқу көлін аңсайды, адам туған жерін аңсайды" демекші, сапарға шыққанымда ауылға оралғанша тау етегіндегі қуыстарды қуалай өскен бұталы орманын, тау суын сарқырата кең далаға алып қашқан өзендерін, дән теңізіне шалынған жазық даласын, төрт түлік малға төсін ашқан құтты жайлау қырларын, көк жасыл желекке бөленген ауыл үйлерін сағынамын...
Ауылдағы тіршілік қаладағыдан мүлдем ерекше. Дегенмен, ауылдың ауасы таза, шөбі шүйгін, тамағы табиғи.
Соңғы жылдары ауыл мәселесі республикалық деңгейде қолға алынып, түрлі жобалар іске асырылуда. Осының арқасында ауылымыз одан сайын көркейіп, гүлдене түсетініне сенімдіміз, себебі ауылдың гүлденгені – еліміздің гүлденгені деп ойлаймын.
А өзі пайда болған алғашқы кезде табиғатқа тәуелді болды. Табиғатқа табыну алғашқы қауымдық қоғамда басты орын алды. Бірте-бірте халық санының артуы, шаруашылық салаларының дамуы, өнеркәсіптің өркендеуі адамның табиғатқа ықпалын арттыра түсті. Орманды жерлердің өртелуі, кәсіптік мәні бар жануарлар санының азаюы (тіпті жойылуы) адамның ойланбай жасалған іс-әрекетінің нәтижесі. Бір кезде "табиғатты таусылмайтын қазына" деп есептеп, "табиғаттың бермесін тартып алу" деген теріс көзқарастардың әсерінен табиғат талан-таражға түсті. Табиғат заңдылықтарын ескермей жүргізген іс-әрекетімізден, табиғат тепе-теңдігі бұзылды. Бұл казіргі кезде адамның өз тіршілігіне де зор қауіп төндіріп отыр.
Жер бітіп су аққалы, сонау ықылым замандардан бері а табиғаттың берген мол сыйлығы - даланың тағы аңдарын өз қажеттіліктеріне пайдаланып келеді. Олар көп уақытқа дейін бұл байлықтың шегі таусылмас мол қоры бар деп есептеді. Алайда оның да
қорының азаятын, тіпті кейбіреулерінің көздерінің таусылатын да күні бар екен. Кейбір деректерге көз салып қарайтын болсақ, көптеген жан-жануарлардың жер бетінен жоғалып кеткеніне бірнеше жүздеген жылдар өтіпті. Әдебиеттерде бұдан бірнеше мың жыл бұрын
есепсіз аулаудың нәтижесінде кәзір біз естіп білмеген, көрмеген хайуанаттардың жоқ болып кеткендігі жайлы жазылады. Ғалымдардың айтуы бойынша 1600 жылдан бері сүт қоректілердің 75 проценттен астам түрлерінің және құстардың 86 процентінің жер бетінен
жойылып кетуіне адамдар себепші болыпты. Бұларды енді қайтадан қалпына келтіру мүмкін емес. Табиғаттың орны толмас ойсырауы деген осы. Ал «табиғатты бағындырамыз» дегенді желеу етіп, орманды жерлерді балтамен шабу,
құнарлы жерлерді техникамен жыртудың да зияны болмай қалған жоқ. Біздің Қазақстанда тың игеру кезінде қаншама жер жыртылды. Оның да кезінде табиғаттың өзгеруіне, оны мекендеген аң-құстардың азаюына, басқа жаққа қоныс аударуына әсері болды.
Объяснение:
Можете убрать некоторые слова если много
Ауыл туралы шағын шығарма.
«Ауылым – алтын бесігім» деген сөздермен толықтай келісемін, себебі әркімге өзінің туып – өскен жері қымбат. Менің кіндік қаным тамып, ер жеткен жерім – Қарағанды облысына қарасты Жаңаарқа ауданы.
«Жаңаарқа он бес болыс елдің аты,
Қазақтың он ғасырлық өмір салты.
Құда боп, қыз ұзатып, қонақ күткен,
Қаймағы бұзылмаған елдің қалпы.» - деп жырға қосқандай, Жаңаарқа өлкесі тұнып тұрған қазақилық пен салт – дәстүрді ұстанатын өлке. Бұл өлкеден елімізге танымал қаншама ақындар мен әншілер шыққан.
Ауылым, туған жерім өзіме қашанда ыстық . "Акқу көлін аңсайды, адам туған жерін аңсайды" демекші, сапарға шыққанымда ауылға оралғанша тау етегіндегі қуыстарды қуалай өскен бұталы орманын, тау суын сарқырата кең далаға алып қашқан өзендерін, дән теңізіне шалынған жазық даласын, төрт түлік малға төсін ашқан құтты жайлау қырларын, көк жасыл желекке бөленген ауыл үйлерін сағынамын...
Ауылдағы тіршілік қаладағыдан мүлдем ерекше. Дегенмен, ауылдың ауасы таза, шөбі шүйгін, тамағы табиғи.
Соңғы жылдары ауыл мәселесі республикалық деңгейде қолға алынып, түрлі жобалар іске асырылуда. Осының арқасында ауылымыз одан сайын көркейіп, гүлдене түсетініне сенімдіміз, себебі ауылдың гүлденгені – еліміздің гүлденгені деп ойлаймын.