5-тапсырма. Мәтінді оқып, қоқиқаз туралы өзің білетін мәліметтермен бөліс және бөлек жазылатын күрделі атауларды тап.
Құс төресі қоқиқаз
Қорғалжын қорығының басты мақтанышы қоқиқаздар. Біле
білсек, бұл құсқа деген елдің ықыласы өзгеше. Айрықша сұлу-
лығымен ерекшеленетін қоқиқаздар үшін Қорғалжын қорығы сол-
түстікте қоныстанатын соңғы мекен саналады. Бұл құстар жыл
сайын көктемде Африканың шығысы мен батысынан, Иран, Үн-
дістан және Пәкстан елдерінен ұшып келіп, осында ұя басып, ба-
лапандарын қанаттандырып, қара күздің салқыны түсе бергенде
келген жолдарымен жылы жаққа бет түзейді.
Қоқиқаздың негізгі қорегі артемия құрты. Мұндай құрттар
тек тұзды көлдерде болады. Ал Теңіз көлінің тұздылығы әлемдік
мұхиттардан 5-6 есе артық.
Табиғат қорғаушы мамандардың айтуынша, ертеректе Теңіз
көліне келіп қонатын қоқиқаздар саны 100 мыңнан асып жығылған
болса, соңғы жылдары 25-30 мыңнан аспайтын болыпты. Бұған
басты себеп ретінде Азия құрлығындағы кейбір елдерде орын ала-
тын өскери іс-қимылдар аспан кеңістігіндегі құстардың жолын та-
рылта түседі екен.
Қорғалжын қорығының мақтанышына айналған қоқиқаздар
өте тәкаппар әрі сақ құс болғандықтан, адамдарға аса жақында-
майды. Сонда да саяхатшылар осы құсты көру үшін Қорғалжын
қорығына жиі барады. Әсіресе дәстүрлі «Қоқиқаздар фестивалі»
өткенде мұнда келушілер саны еселеп артады.
(Ғ. Қожабеков)
Уақыт – біздің өміріміз. Уақыт өмірімізден бөлек емес, уақыт пен өмір арасындағы байланыс күн мен оның сәулесі, ағаш пен жемісі, көз бен көру арасындағы байланыс секілді өте тығыз. Басқа жаратылыстарды айтпағанда, адамзаттың уақыт пен мекенге мұқтаж екеніне ешқандай талас жоқ. Уақытты босқа өткізу – мезгілі өлшеулі, құны өлшеусіз өз өмірімізді рәсуа қылу.
Уақытты тоқтатар шамаң бар ма?
Бәрі өтеді: дәуірлер, замандар да.
Менің жаным ашиды бұл өмірді,
Өтпейтіндей көретін адамдарға!-
дейді Мұқағали Мақатаев. Расында кейбір адамдар уақытты өміріміздің ұрысы деп есептесе, бірі уақытты ұлы ұстаз дейді. Ал мен уақытты ұстаз санайтын қауымның қатарынанмын. Уақыттың мені сүріндірген кезі болған емес дей алмаймын. Алайда қолдаған, басымнан сипап көтерген сәті аз емес. Ес біліп, етек жинаған сәтімнен бастап саналы әрекет етуіме, сылбыр ойға жол бермеуіме, ақыл таразысына абай болуыма әсер еткен отбасымдағы тәрбие десем, тәрбиенің бойыма сіңімділігіне әсер еткен уақыт пен оның төрелігі дер едім.