Атаулы сөйлемді анықтаңыз. A) Кітап оқып болды.
B) Алтын күз.
C) Көлдің суы тұзды.
D) Табиғатты қорғау – біздің міндетіміз.
E) Балқаш көлінің суы азайып барады.
2. Жалаң сөйлемді анықтаңыз.
A) Жаңбыр жауды.
B) Бүгін күн суық.
C) Адам үшін ең қымбат нәрсе - уақыт.
D) Уақыт алтыннан да қымбат.
E) Үлкен жетістікке жеттік.
3.Жайылма сөйлемді анықтаңыз.
A) Уақыт жоқ.
B) Күн шықты.
C) Мен мектепке тез жиналдым.
D) Денсаулық керек.
E) Уақыт бітті.
4.Лепті сөйлемді анықтаңыз.
A) Қазақ жері кенге бай.
B) Бұл қандай көл.
C) Елдің бірлігі, ынтымағы нығая береді.
D) Күн қандай тамаша.
E) Қазақстан әлем елдерімен бейбіт өмір сүреді.
5. Сұраулы сөйлемді анықтаңыз.
A) Әр елдің салты басқа.
B) Бұл қандай дәстүр.
C) Елдің бірлігі, ынтымағы нығая берсін.
D) Гүлдей бер, туған жерім.
E) Қазақстан – тәуелсіз мемлекет.
6. Хабарлы сөйлемді анықтаңыз.
A) Қандай тамаша жер.
B) Бұл қандай дәстүр.
C) Елдің бірлігі, ынтымағы нығая берсін.
D) Гүлдей бер, туған жерім.
E) Қазақстан – тәуелсіз мемлекет.
7.Бұйрықты сөйлемді анықтаңыз.
A) Қазақ жері кенге бай.
B) Бұл қандай көл.
C) Елдің бірлігі, ынтымағы нығая берсін.
D) Күн қандай тамаша.
E) Қазақстан – тәуелсіз мемлекет.
8.Жалаң сөйлемді көрсетіңіз.
A) Біз нарықтық экономикаға бет бұрдық.
B) Ол жүгіре жөнелді.
C) Демократиялық істерді жүзеге асырамыз.
D) Елімізде көптеген кәсіпорындар пайда болды.
E) Олар мемлекетке салық төлеп тұрады.
9.Тұрлаусыз мүшелердің болу-болмауына қарай жай сөйлемдердің бөлінуін көрсетіңіз.
A) Жақты, жақсыз.
B) Атаулы.
C) Толымды, толымсыз.
D) Жалаң, жайылма.
E) Жай, құрмалас.
10.Жалаң сөйлемді көрсетіңіз.
A) Халық бар жерде – тіл де бар.
B) Еліміз Елтаңбасымен еңселі.
C) Зерттеулер баcталды.
D) Елдіктің белгісі еспетті.
E) Ақылды қария – ағып жатқан дария.(кім біледі)
Жекеше
мен қазақ тілін үйренемін
сен қазақ тілін үйренесің
сіз қазақ тілін үйренесіз
ол қазақ тілін үйренеді.
Көпше
біз қазақ тілін үйренеміз
сендер қазақ тілін үйренесіңдер
сіздер қазақ тілін үйренесіздер
ол қазақ тілін үйренеді.
Тәуелдік
Жекеше
менің қазақ тілін үйренуім
сенің қазақ тілін үйренуің
сіздің қазақ тілін үйренуіңіз
оның қазақ тілін үйренуі.
Көпше
біздің қазақ тілін үйренуіміз
сендердің қазақ тілін үйренулерің
сіздердің қазақ тілін үйренулерің
олардың қазақ тілін үйренуі.
Ерлік – елдің қасиеті, жүректілік – жігіттің қасиеті.
Бауыржан Момышұлы
Міне, қаншама азаматтар Отан үшін жан алысып, жан беріскен Ұлы Отан соғысының жеңіспен аяқталғанына да 70 жыл болды. Бұл сол кездегі кеңес халқының ержүректілігі мен төзімділіктерін паш ететін, тарихта мәңгілік қалатын күн. Бұл күнді соғыстың алғы шептерінде қайсарлықпен шайқас жүргізіп, ерліктің сан үлгісін көрсеткен ардагерлер тойлайды. Бұл мейрамды өздерінің тылдағы қажырлы еңбегімен жеңісті шыңдаған, станоктың қасынан, егін даласында, күні-түні мал бағып, тынымсыз еңбек еткен жұмысшылар, ауыл адамдары тойлайды. Бұл мейрамды біздің аяулы да даңқты әйелдеріміз - өздерінің әкелерін, ерлерін, ұлдарын және сүйіктілерін көздері жасқа толып төзімділікпен күткен, олардың орнын жоқтатпай, әке орнына әке, аға орнына аға бола білген аналар, қыз – келіншектер тойлайды. Бұл мейрамды өздерінің әкелері мен ағалары қанын төгіп, жанын қиып, бақытты өмірін қамтамасыз еткен Ұлы Жеңістің құрдастары тойлайды. Ұлы Жеңіс күні елі мен жері үшін жанын пида еткен, туғантуысқандарына, жақын-жарандарына, туған жеріне, ауылына оралмай қалған қаһарман ерлерді еске салады.
Қазақ – ел басына қара бұлт үйірілген шақта жалғыз жанын шүберекке түйген жауынгер халық. Ұлан – байтақ даласының жаудың қол астына өтіп бара жатқанына намыстанып, қорқу деген сезімді жүрегінен жұлып алып тастаған, осылайша майданда ерлік көрсеткен. Тіпті арыға бармай – ақ кешегі Ұлы Отан соғысының тарихына көз салсақ қазақтардың қанды қырғында қаймықпай соғысқанын анық көреміз. «Тізе бүгіп, тірі жүргеннен, тіке тұрып, өлген артық» деп Бауыржан Момышұлы бастаған ел азаматтары ел үшін арпалысып, болмайтынды болдырып, жеңіп шықты, батыр атанды. Мәселен, осы Ұлы Отан соғысы кезінде Қазақстанның 500-ден астам ұлы мен қызы «Кеңес Одағының Батыры» атағын алды. Олардың жүзден астамы «Даңқ» орденінің иегері атанды. Біз, бүгінгі ұрпақ, ештеңені ешқашан ұмытқан емеспіз және ұмытпаймыз да. Бүгінгі тәуелсіз еліміз үшін, сәулетті өмір үшін жанын пида етіп, кеудесін оққа тосқан, арамызда әлі де белгісіз болып келген ерлер есімін ел есінде қалдыру – бәріміздің азаматтық борышымыз. Қазір от – жалын кешіп, Отанды қорғаған майдангерлер қатары сиреп келеді. Осыны сезініп, арамызда жүрген соғыс және тыл ардагерлеріне құрмет көрсетіп, олардың қарттық кезеңді сергек өткізулеріне көңіл бөлу – баршамыздың борышымыз. Майдангерлер ерлігі – әрқашан сый – құрметке лайық. Жастық шағының шуақты кезеңін қан майданда өткізіп, жауды жеңіп, Жеңіс туын желбіретіп, одан кейін қаншама жылдар бойы бейбіт өмір жолымен жүріп бар ғұмырын таза, жігерлі, нәтижелі еңбекке арнаған ардагер ақсақалдар бүгінде саусақпен санарлықтай сиреп қалды.
Сондықтан мен де бірнеше майдангер аталарымыздың ерліктерін жазуға бел байладым. Себебі олар ердің ері ғана шыдайтын, жаңбырша жауған оқ пен қарша бораған бомбаның арасында олардың нәзік жүректері уақытша болса да тасқа айналып, гүл ғұмырлары ажалдың қанды тырнағына ілікті. Сол бір сұрапыл соғыс жылдары олар өздерінің Отанына, отандастарына, туған жеріне деген патриоттық сезімін даусыз дәлелдеді. Отан үшін от кешкен майдангерлеріміздің бірі Даутов Күнтуған 1906 жылы Қарағанды облысы, Жезқазған қаласы, Қарсақбай жерінде қарапайым жұмысшы отбасында өмір есігін ашқан. Жастайынан тұрмыстың тауқыметін тартып өскен. Ата – анасы сол бір аласапыран шақтарда Есілдің бойындағы Атбасар жеріне қоныс тебеді. Сол өңірде әкесі, кейін бір жылдан соң шешесі өмірден өтеді. Үйінің тұңғышы Күнтуған ата үш інісі, бір қарындасымен жетім қалады. Әке – шешесінен көз жазып қалғанда ол небары он екі жаста болады. «Тірі адам тіршілігін жасайды» демекші бұғанасы қатпаған бала бір орыс байының малын бағып күн көреді. Інілері мен қарындасын туған – туыстары қанатының астына алады. Біреуі балалар үйінде тәрбиеленеді. Екі жыл орыс байының малын баққан Күнтуған ата елге қайтқысы келіп, ойын қожайынына айтады. Орыс байы мейірімді кісі болса керек, әлде қаршадай баланы аяды ма екен, Күнтуған атаның қалтасына ақша салып, өзін киіндіріп, елге оралуына көмектесіп, шығарып салады. Елге аман – есен оралған Күнтуған бауырларын тауып алып, Қарсақбайдағы «Өрнек» колхозына жұмысқа тұрады. Жасы он алтыға жеткенде Қарсақбай мыс қорыту зауытында еңбек етеді. Майдангер ата жиырма бес жасында Көпей (Көпейбала) есімді бойжеткенмен қосылып шаңырақ құрады. Сөйтіп екеуі де «Өрнек» колхозына барып жұмысқа орналасады. Шаңырақтарында сәбидің іңгәләған үні шығады. Соғысқа дейін екеуі үш балалы болады. 1942 жылы маусым айында Күнтуған ата майданға аттанады. Сол кезде келіншегі алты жасар үлкен баласымен, алты айлық кіші үш баласымен қалады.
Объяснение: