1Спорттың адам өмірінде алатын орны зор екендігін бәріміз білеміз. Спортпен айналысқан адамның денсаулығы мықты, өзі шыдамды болады. Біздің ата – бабаларымыз “тәні саудың – жаны сау” – деп бекер айтпаған. Спорттың қай түрімен айналысу адамның қабілетіне байланысты болады.
Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің “Қазақстан-2030” стратегиялық бағдарламасында халықты салауатты өмір салтына ынталандыруды басым бағыттың бірі ретінде атап көрсетті. Бүгінгі таңда елімізде үлкен ағалардан кішкентай балаларға дейін дене тәрбиесіне ерекше мән беруде.
Мектептегі оқу тәрбие жұмыстарының басты міндеті – оқушылардың ой өрісін дамыту, сабақ үлгеріміне қажетті жағдай тудыру, денсаулығын сақтап, денесін шынықтыру. Ол үшін мектептегі барлық жұмыстар балалардың жасына лайық, организмдерінің ерекшеліктеріне сай жасалады. Оқу-тәрбие жұмыстарының ұзақтығы, ауырлығы оқушылардың жұмыс қабілетіне, жыл маусымдарының организмге әсеріне байланысты жоспарланады. Оқу бағдарламасы балалардың жасына қарай жылдан жылға күрделеніп отырады.
Оқу жоспары балалардың жыл бойындағы еңбек қабілетін де ескереді. Қыркүйек айында және сәуір мен мамыр айларында еңбек қабілеті төмендейді. Мектептегі сабақ кестесі. Сабақ кестелеріне қойылатын талаптар оқушылардың апталық, айлық, тоқсандық және оқу жылындағы еңбек қабілетіне сай жасалады. Ол аптаның дүйсенбі – сәрсенбі күндері жоғары болады. Бейсенбі күнінің аяғында шаршау белгілері пайда бола бастайды. Жұма, сенбі күндері апталық шаршау белгілері айқындала түседі, жұмыс қабілеті төмендейді. Осыған байланысты оқушы жексенбі күні жақсы демалу үшін аптаның аяғында қиын тапсырма берілмейді. Демалыстан соң, дүйсенбі күні оқушының сабаққа зейіні төмен болады. Осыны ескеріп мектептегі оқу бөлімінің меңгерушісі бұл күні сабақ кестесінде қиын пәндердің санын азайтып, сейсенбі – бейсенбі күндері оларды көбірек қояды. Жұма – сенбі күндері сабақ санын және қиын пәндердің мөлшерін азайтқан жөн. Бұл күндері жеңіл пәндерді көбірек қояды.2Осы тақырыпты алған себебім, болашаққа деген үмітім зор екенімді білдіреді, қазіргі уақытта өмір сүргенімді мақтан етемін. Тәуелсіз Қазақстанның кішкентай ғана тұрғынымын, ұлтым башқұрт болғанымен қазақ тілін меңгеруге жетік, білуге бар ынтамды қосып жүрмін. Мектепте озат оқушылардың бірімін. Жан - жақты болуыма менің әжем де барын салып жүр, қазақ тілі үйірмесіндегі білгенімді жеке өмірімде де пайдаланып жүрмін, би үйірмесіне қатысып, енді ағылшын тілін де білуге үміттенемін. Өйткені, біздер үшін, біздің болашағымыз үшін мемлекетіміздің Елбасшысы үлкен еңбек етуде.3Бүгінде жастар тәрбиесіз,санасыз болып барады.Балалар Шаншатайдан үлгі тұтуы тиіс.Себебі,Шаншатай тәртіпті,үлгілі,ұқыпты,әдепті,мейірімді
1. Арнайы қонақ: Ол - әдейі шақырылған ағайын-туыс, дос-жаран, көр- ші-көлем, құда-құдағи, сыйлы, құрметті кісілер. Құдайы қонақ: Бұлар – шалғай елден, алыс жерден жолаушылап жүріп сапарында көлігі болдырып немесе жолдан адасып, шаршап, тынығу үшін қонған тосын, бөгде қонақ. Қыдырма қонақ:Үйден-үйді, ауылдан-аул- ды кезіп, ерігіп желіккен, үлкенге сәлемшіл, кішіге баташыл, әжені аялап, жеңгені паналап, ағаға жол, ініге жел бергіш «кіріп-шық» кезбе қонақтарды осылай атайды. Қылқыма қонақ:Ол – ауыл ішіндегі, үй аралығындағы түтіні түзу шыққан үйді торып, құлқынын тойдыру үшін қолына тигенін, аузына түскенін қылқытып жалмай беретін ашқарақ, ар мен ұятты белге буған тойымсыз, елеусіз қонақ. Құтты қонақ:Қазақ халқында: «Құтты қонақ келсе, қой егіз табады», - деген нақыл бар. Бұл мейман – келген кезінде түскен отбасында бір жақсылық, қуаныш болатын қонақ. Ерулікті қонақ:Қоныста отырған ауыл үстіне көшіп келген отбасын құрметтеп, ерулік асқа шақырылған қонақты осылай атайды. 2. Саудагер мақсаты – ұту, жол мұраты – жету, дау мұраты – біту 3. Алшы ойыны, омпа, асықты тігіп ойнау, тас қала, хан, хан талапай, құмар. 4. Ата,әке,бала,немере,шөбере,шөпшек,немене,туажат, жүрежат, жегжат. 5. 1-мүшел -13 жас (ер жете бастау) 2-мүшел – 25 жас (жігіттік жас) 3-мүшел – 37 жас (ақыл тоқтау) 4-мүшел – 49 жас (орта жас) 5-мүшел – 61 жас (орта жас) 6-мүшел – 73 жас (қарттық) 7-мүшел – 85 жас (кәрілік) 6. Бірінші байлық – денсаулық Екінші байлық-еркіндік Үшінші байлық-тіл байлық Төртінші байлық- қайрат, күш Бесінші байлық- ақжаулық Алтыншы байлық- бала Жетінші байлық-он саулық 7. Асар-көпшіліктің көмегін пайдалану дәстүрі. 8. Тоқымқағар - жас жігіт алғаш жолға шыққанда жасалатын бас қосу. 9. Есік ашар - күйеу жігіт келіншегін алып, үйлену тойы өткен соң келісілген уақытта өзі қатарлас жас жігіттермен ата енесінің үйіне келгенде жасалатын дәстүр. Үй көрсету - дәстүр. Жаңа түскен келінді туыс туған, көрші көлем, ілік жекжаттар «үй көрсетуге» (шығыс жақ «отқа шақыру» дейді» яғни есік ашарға шақырады. Мұның мағынасы келін отбасымен танысып, үйге келіп жүрсін деген сөз. 10. Бастаңғы-бұрын қазақтың жастары үйдің үлкендері қонаққа кетіп қалғанда өзара жиналып бастаңғы жасап таңға дейін отыратын болған. 11. Айтушы ақылды болса, Тыңдаушы дана болады.
Өзіңді- өзің сыйламасаң, өзгеден сый дәметпе.
Тәрбиелі адам - тағалы атпен тең.
Үлкен бастар, кіші қостар.
Ағаны көріп іні өсер, Апаны көріп сіңлі өсер. 12. Үш арсыз - ұйқы арсыз, тамақ арсыз, күлкі арсыз. 13. “Қазақша күрес” , “Теңге алу”, “Алтыбақан”, “Қыз қуу”, 14. ҚР мемлекеттік рәміздері – Туы, Елтаңбасы, Әнұраны. 15. Ақтау,Атырау,Ақтөбе, Жезқазған,Тараз, Қызылорда,Семей,Орал,Алматы,Астана,Талдықорған,Шымкент,Қарағанды,Павлодар,Өскемен,Петропавл, т.б. 16. жеті қазына: 1.ер жігіт 2.сүлу әйел 3.ғылым 4.жүйрік ат 5.ұшқыр тазы 6.қыран бүркіт 7.берен мылтық 17. Қазақстан Республикасының Конституциясы — Қазақстан Республикасының Ата Заңы. Ағымдағы Конституция 1995 жылы 30 тамыз күні жалпыхалықтық Референдум негізінде қабылданды және 5 қыркүйек күні өз күшіне енді. Конституция 9 тараудан, 98 баптан тұрады.Бұл тәуелсіз Қазақстанның қабылдаған екінші конституциясы. Алдыңғы конституция 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған болатын.
1Спорттың адам өмірінде алатын орны зор екендігін бәріміз білеміз. Спортпен айналысқан адамның денсаулығы мықты, өзі шыдамды болады. Біздің ата – бабаларымыз “тәні саудың – жаны сау” – деп бекер айтпаған. Спорттың қай түрімен айналысу адамның қабілетіне байланысты болады.
Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің “Қазақстан-2030” стратегиялық бағдарламасында халықты салауатты өмір салтына ынталандыруды басым бағыттың бірі ретінде атап көрсетті. Бүгінгі таңда елімізде үлкен ағалардан кішкентай балаларға дейін дене тәрбиесіне ерекше мән беруде.
Мектептегі оқу тәрбие жұмыстарының басты міндеті – оқушылардың ой өрісін дамыту, сабақ үлгеріміне қажетті жағдай тудыру, денсаулығын сақтап, денесін шынықтыру. Ол үшін мектептегі барлық жұмыстар балалардың жасына лайық, организмдерінің ерекшеліктеріне сай жасалады. Оқу-тәрбие жұмыстарының ұзақтығы, ауырлығы оқушылардың жұмыс қабілетіне, жыл маусымдарының организмге әсеріне байланысты жоспарланады. Оқу бағдарламасы балалардың жасына қарай жылдан жылға күрделеніп отырады.
Оқу жоспары балалардың жыл бойындағы еңбек қабілетін де ескереді. Қыркүйек айында және сәуір мен мамыр айларында еңбек қабілеті төмендейді. Мектептегі сабақ кестесі. Сабақ кестелеріне қойылатын талаптар оқушылардың апталық, айлық, тоқсандық және оқу жылындағы еңбек қабілетіне сай жасалады. Ол аптаның дүйсенбі – сәрсенбі күндері жоғары болады. Бейсенбі күнінің аяғында шаршау белгілері пайда бола бастайды. Жұма, сенбі күндері апталық шаршау белгілері айқындала түседі, жұмыс қабілеті төмендейді. Осыған байланысты оқушы жексенбі күні жақсы демалу үшін аптаның аяғында қиын тапсырма берілмейді. Демалыстан соң, дүйсенбі күні оқушының сабаққа зейіні төмен болады. Осыны ескеріп мектептегі оқу бөлімінің меңгерушісі бұл күні сабақ кестесінде қиын пәндердің санын азайтып, сейсенбі – бейсенбі күндері оларды көбірек қояды. Жұма – сенбі күндері сабақ санын және қиын пәндердің мөлшерін азайтқан жөн. Бұл күндері жеңіл пәндерді көбірек қояды.2Осы тақырыпты алған себебім, болашаққа деген үмітім зор екенімді білдіреді, қазіргі уақытта өмір сүргенімді мақтан етемін. Тәуелсіз Қазақстанның кішкентай ғана тұрғынымын, ұлтым башқұрт болғанымен қазақ тілін меңгеруге жетік, білуге бар ынтамды қосып жүрмін. Мектепте озат оқушылардың бірімін. Жан - жақты болуыма менің әжем де барын салып жүр, қазақ тілі үйірмесіндегі білгенімді жеке өмірімде де пайдаланып жүрмін, би үйірмесіне қатысып, енді ағылшын тілін де білуге үміттенемін. Өйткені, біздер үшін, біздің болашағымыз үшін мемлекетіміздің Елбасшысы үлкен еңбек етуде.3Бүгінде жастар тәрбиесіз,санасыз болып барады.Балалар Шаншатайдан үлгі тұтуы тиіс.Себебі,Шаншатай тәртіпті,үлгілі,ұқыпты,әдепті,мейірімді
Объяснение:
Құдайы қонақ: Бұлар – шалғай елден, алыс жерден жолаушылап жүріп сапарында көлігі болдырып немесе жолдан адасып, шаршап, тынығу үшін қонған тосын, бөгде қонақ.
Қыдырма қонақ:Үйден-үйді, ауылдан-аул- ды кезіп, ерігіп желіккен, үлкенге сәлемшіл, кішіге баташыл, әжені аялап, жеңгені паналап, ағаға жол, ініге жел бергіш «кіріп-шық» кезбе қонақтарды осылай атайды.
Қылқыма қонақ:Ол – ауыл ішіндегі, үй аралығындағы түтіні түзу шыққан үйді торып, құлқынын тойдыру үшін қолына тигенін, аузына түскенін қылқытып жалмай беретін ашқарақ, ар мен ұятты белге буған тойымсыз, елеусіз қонақ.
Құтты қонақ:Қазақ халқында: «Құтты қонақ келсе, қой егіз табады», - деген нақыл бар. Бұл мейман – келген кезінде түскен отбасында бір жақсылық, қуаныш болатын қонақ.
Ерулікті қонақ:Қоныста отырған ауыл үстіне көшіп келген отбасын құрметтеп, ерулік асқа шақырылған қонақты осылай атайды.
2. Саудагер мақсаты – ұту, жол мұраты – жету, дау мұраты – біту
3. Алшы ойыны, омпа, асықты тігіп ойнау, тас қала, хан, хан талапай, құмар.
4. Ата,әке,бала,немере,шөбере,шөпшек,немене,туажат, жүрежат, жегжат.
5. 1-мүшел -13 жас (ер жете бастау)
2-мүшел – 25 жас (жігіттік жас)
3-мүшел – 37 жас (ақыл тоқтау)
4-мүшел – 49 жас (орта жас)
5-мүшел – 61 жас (орта жас)
6-мүшел – 73 жас (қарттық)
7-мүшел – 85 жас (кәрілік)
6. Бірінші байлық – денсаулық
Екінші байлық-еркіндік
Үшінші байлық-тіл байлық
Төртінші байлық- қайрат, күш
Бесінші байлық- ақжаулық
Алтыншы байлық- бала
Жетінші байлық-он саулық
7. Асар-көпшіліктің көмегін пайдалану дәстүрі.
8. Тоқымқағар - жас жігіт алғаш жолға шыққанда жасалатын бас қосу.
9. Есік ашар - күйеу жігіт келіншегін алып, үйлену тойы өткен соң келісілген уақытта өзі қатарлас жас жігіттермен ата енесінің үйіне келгенде жасалатын дәстүр.
Үй көрсету - дәстүр. Жаңа түскен келінді туыс туған, көрші көлем, ілік жекжаттар «үй көрсетуге» (шығыс жақ «отқа шақыру» дейді» яғни есік ашарға шақырады. Мұның мағынасы келін отбасымен танысып, үйге келіп жүрсін деген сөз.
10. Бастаңғы-бұрын қазақтың жастары үйдің үлкендері қонаққа кетіп қалғанда өзара жиналып бастаңғы жасап таңға дейін отыратын болған.
11. Айтушы ақылды болса,
Тыңдаушы дана болады.
Өзіңді- өзің сыйламасаң, өзгеден сый дәметпе.
Тәрбиелі адам - тағалы атпен тең.
Үлкен бастар, кіші қостар.
Ағаны көріп іні өсер,
Апаны көріп сіңлі өсер.
12. Үш арсыз - ұйқы арсыз, тамақ арсыз, күлкі арсыз.
13. “Қазақша күрес” , “Теңге алу”, “Алтыбақан”, “Қыз қуу”,
14. ҚР мемлекеттік рәміздері – Туы, Елтаңбасы, Әнұраны.
15. Ақтау,Атырау,Ақтөбе, Жезқазған,Тараз, Қызылорда,Семей,Орал,Алматы,Астана,Талдықорған,Шымкент,Қарағанды,Павлодар,Өскемен,Петропавл, т.б.
16. жеті қазына: 1.ер жігіт 2.сүлу әйел 3.ғылым 4.жүйрік ат 5.ұшқыр тазы
6.қыран бүркіт 7.берен мылтық
17. Қазақстан Республикасының Конституциясы — Қазақстан Республикасының Ата Заңы. Ағымдағы Конституция 1995 жылы 30 тамыз күні жалпыхалықтық Референдум негізінде қабылданды және 5 қыркүйек күні өз күшіне енді. Конституция 9 тараудан, 98 баптан тұрады.Бұл тәуелсіз Қазақстанның қабылдаған екінші конституциясы. Алдыңғы конституция 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданған болатын.