123FoxYouTube123

21.08.2022 14:01 •  Қазақ тiлi

Болашақ энергия көздері. 1-сабақ Мәтінді мұқият оқы. Қай қатардағы сөйлем 4-абзацтағы ойды қорытындылайды?

Су энергиясын бөгет салу арқылы немесе бөгетсіз ағын судан алуға болады. Су энергиясының көздері турбина арқылы өтетін су ағыны, өзенге немесе көлге құятын бұлақ суымен толтырылады. Су энергиясының қорлары – өзендер мен сарқырамалардың құлама суы. Энергияның бұл көзінің артықшылығы оның қоры сарқылмайды, үнемі қалпына келіп отырады. Бұл энергияның арзан, әрі гигиеналық тұрғыдан таза түрі болып табылады.

Альтернативті энергия көздері

Кенесова Айгуль

О. Тұрмағанбетұлы атындағы Жаңаөзен мұнай және газ колледжінің арнайы

пән оқытушысы

Түйін сөздер: баламалы энергия, күн энергиясы, су энергиясы, биогаз

Елімізде тәуелсіздік алған күннен бастап арзан, баламалы энергия көздерін іздеу мақсатында «Қазақстанда 2050 жылға дейін электр энергиясын өндіруді дамыту туралы» мемлекеттік бағдарлама қабылданды [1; 8].

Баламалы энергия – энергияны дәстүрлі қазба көздерінен (көмір, мұнай, газ) емес, Күннен, геотермиялық көздерден және т.б. энергия көздерін пайдалану арқылы алу.

Қазақстанның климаттық жағдайы – күн қуатын пайдалануға қолайлы. Күн энергиясын қолдану жылу мен жарықты қатар алуға мүмкіндік береді. Күн энергиясын электр энергиясына айналдыратын қондырғыны фотоэлектрлік немесе фотовольталық аспап, ал күн энергиясын жылу энергиясына айналдыратын аспапты – термиялық деп атайды. Бұл аспаптар гелиожүйелер деп аталады. Экономикалық құндылығын бағаласақ, күн қондырғылары эксплуатациялық шығынға ұшыратпайды, оны жөндеу және қалпына келтіру үшін қор жұмсалмайды, ұзақ мерзімде жұмыс істей береді.

Су энергиясын бөгет салу арқылы немесе бөгетсіз ағын судан алуға болады. Су энергиясының көздері турбина арқылы өтетін су ағыны, өзенге немесе көлге құятын бұлақ суымен толтырылады. Су энергиясының қорлары – өзендер мен сарқырамалардың құлама суы. Энергияның бұл көзінің артықшылығы оның қоры сарқылмайды, үнемі қалпына келіп отырады. Бұл энергияның арзан, әрі гигиеналық тұрғыдан таза түрі болып табылады.

Биогаз – қалпына тез келетін тамаша ресурс және мұны кез келген органикалық қалдықтан (тамақ қалдығы, мал қалдығы, тұрмыстық қалдық, ағын суларының тұнбасынан және т.б. сол сияқты) алуға болады. Тек бір ғана ауыл шаруашылығы өнімдерінің қалдықтарынан пайда болған биогаздың потенциалдық қоры жылына 1-1,3 млрд. тонна жанғыш шикізат береді. Бұл дегеніміз – пайдаланылатын дүниежүзілік энергия ресурстарының оннан бір бөлігі [2].

Қазақстанның бірнеше аймақтарына жел қондырғысын орнату экологиялық, экономикалық тұрғыдан ең дұрыс шешім болып табылады. Қондырғылар үшін ашық ландшафтағы төбе және тау жоталары қолайлы болып есептеледі. Жел күші жазық далалы аймақтардан қарағанда таулы, ойлы-қырлы жерде күштірек болады. Жел күшінің жылдамдығын өлшеу үшін анемометр аспабы пайдаланылады. 1 минуттағы айналым санын электрондық құрылғы тіркейді. Анемометр жел бағытын анықтайтын аспап, флюгермен жабдықталған [3].

Баламалы энергия көздерін қолдану әлемде күннен-күнге дамып келеді. Қазақстан да осы саланы дамытуды бүгінгі таңда назарына алып отыр.

Әдебиеттер:

Айткожин С. Баламалы энергия көздері – жарқын болашақтың кепілі // Экономика. – 2011. – №4. – Б. 8.

Күн, Жел, Су энергиясының көздері // https://stud.kz/referat/show/95713

Əлібекова С. Қолданылған балама энергетикалық қондырғылардың түрлері мен параметрлері // https://bilimsite.kz/okushi/11277-alternativti-energiya-kozderi.html варианты ответов
... сарқырамалардың құлама суы.

... үнемі қалпына келіп отырады.

... бұлақ суымен толтырылады.

... таза түрі болып табылады.

Артқа

Тексеру

​