ArT003

13.12.2020 07:07 •  Қазақ тiлi

Мәтін абзацтарының негізгі ойын толықтыр. І. Бүгін мен болашақтың алтын көпірі, асыл өзегі – төл жазу. Тегінде, қазақ жазуы, оның тарихы мен тағылымы – ұлт шежіресінің көркем көрінісі, елдік мұрат-мүдденің айбыны, білім-ғылымның айдыны, ақыл-парасаттың сырлы әлемі, тәлім-тәрбиенің күретамыры екені айдан анық.
ІІ. Жазу тарихының қатпарлы тарих қойнауына бас сұғып, төңірекке жіті көз жіберсек, түбі бір түркі жұрты қолданған 16 жазу үлгісін: арамей, байырғы түркі, брахми, соғды, ұйғыр, манихей, қидан, қытай, сириялық әліпби, армян, моңғол, тод, төте жазу, латын, кирилл аңғарар едік. Әрбірінің белгі, ерекшеліктері танылып, жазу-сызу өнерінің даму жолынан түркілік мәдениет, әліпби мәні, ұнамды үлгі, үрдістері кеңінен көрініс береді. Бұған қарап, ақын айтқандай: «...Тарих қызықтырады, тарих беттері қызығушылық тудырады»
ІІІ. Негізінде, қазақ жазуы тарихына назар аударған тұста, сөз жоқ, «Қазақ білімпаздарының тұңғыш съезі» және І-ші Дүниежүзілік түркология құрылтайының маңызы зор болды. Өйткені бұл уақыттарда елдік мүдде алға шығып, тарих маңызы артып, құндылықтар қайнарының құрамдас бөлігі – тіл мұраты, табиғаты мен тағдыры қалың көптің жан-жүрегін қозғап, көңіл төріне еркін еніп, басты назарында тұрғанды. Әліпби мәселесі, жазу жүйесі мен заңдылығы, оған қойылар талап пен талғам, таңдау негізі мен құқығы – қоғамның күретамырына айналған-ды. «Бірарған тұста, сөз жоқ, «Қазақ білімпаздарының тұңғыш съезі» және І-ші Дүниежүзілік түркология құрылтайының маңызы зор болды. Өйткені бұл уақыттарда елдік мүдде алға шығып, тарих маңызы артып, құндылықтар қайнарының құрамдас бөлігі – тіл мұраты, табиғаты мен тағдыры қалың көптің жан-жүрегін қозғап, көңіл төріне еркін еніп, басты назарында тұрғанды. Әліпби мәселесі, жазу жүйесі мен заңдылығы, оған қойылар талап пен талғам, таңдау негізі мен құқығы – қоғамның күретамырына айналған-ды. «Бір әріп – бір дыбыс» жүйесі, табиғаты мен тағылымы, оқып-үйрену Һәм үйрету ісі күн тәртібіне өткір қойылып, латын қарпіне өту мәселесі көтерілді. Негізінен, латын әліпбиіндегі жазу үлгісі – 1929-1940 жылдар арасында қолданылды. Асылы, әліпби ауыстыру, таңдау мен оны жүзеге асырудың маңызы зор. Оның, сөз жоқ, әлеуметтік мәні, саяси себептері мен қоғамдық мәні айрықша болып табылады.

ІV. Ақиқатында, қазақ жазуы, оның арғы-бергі тарихы – елдік мүддені, даму жолымызды, тәлімді тәжірибемізді айқын аңғартады. Ендеше, арғы арналардан бастау алған, ата-бабаларымыз жүріп өткен жолға, талайлы тарихқа тағзым етіп, елдік тұғырымыздың айбыны, ерлік шежіреміздің шынайы көрінісі – ұлттық жазуға мән беріп, мерей-мәртебесін асқақтату адамдық мұрат пен басты борыштарымыздың қатарына жатады.

​