Мәтіннен күрделі сөздер мен тұрақты сөз тіркестерін теріп жаз.
үшінші перне немесе Гиннесс кітабына кірген қазақ.
Талғат Бигелдинов ағамыздың Тоқтар Әубәкіровтің ерлігіне тәнті болғанда айтқан сөзіне қосыла бас иземеске амал қайсы? Мы нау деген кез келген ғарышкер ұшқышыңыз сынақшы-ұшқыш бола алмайды. Былай қарасаң, олардың дәрежелерінің бір-бірінен еш кемістігі не артықшылығы жоқ. Тек ғарышкерлер елдің алдында, халықтың алдында жүретін топ, ал сынақшылер құпия өмір сүреді. сынақшы мен ұшқыштың ара-жігін ажыратып алу керек. Мәселе олардың қызметінің сынықшылық құпиялылығында да емес, бар мәселе олардың жүрегінде. Ең алдымен жүрек керек, жүрек!
Жүрекжұтқан батыр ағасының жүрекжұтқан батыр інісі туралы айтқан сөзі бұл. Қазақ: жүрегінің түгі бар, деп осы Талғат пен Тоқтар сынд кісілерді айтса керек.
Разум сказал: «Только я распознать, какое из твоих слов полезно и какое пагубно, будь то в земной или загробной жизни. Только мне дано постигнуть твой язык. Без меня не избегнуть зла, не найти выгоды, не постичь знаний. Почему эти двое спорят со мной? На что они годятся без меня?»
Сердце сказало: «Я — владыка человеческого тела. Кровь идет из меня, душа обитает во мне, без меня жизнь немыслима. Я лишаю сна, заставляю ворочаться тех, кто лежит в мягкой постели, вынуждаю их думать о бедных, не имеющих крова, мерзнущих и голодающих. По моей воле младшие почитают взрослых и снисходительны к меньшим. Но люди не стараются сберечь меня в чистоте и от этого страдают сами. Будь я чистым, не стал бы я делать различия между людьми. Я восторгаюсь добродетелью, я восстаю против зла и насилия. Самолюбие, совесть, милосердие, доброта — все исходит от меня. На что годятся эти двое без меня? Как они смеют спорить со мной?»
Выслушав их, Наука ответила:
«Воля, ты все верно сказала. В тебе еще много достоинств, о которых ты не упомянула. Ничего нельзя достигнуть без твоего участия. Но ведь в тебе таится и жестокость, равная твоей силе. Ты тверда в служении добру, но не меньшую твердость проявляешь и в служении злу. Вот что плохо в тебе.
Разум! И ты прав. Без тебя невозможно добиться в жизни чего-либо. Благодаря тебе мы узнаем о создателе, посвящены в тайны двух миров. Но это не предел твоих возможностей. Лукавство и коварство тоже творения твоих рук. И добрый, и злой опираются на тебя, ты верно служишь и тому, и другому. Вот в чем твой изъян.
Моя задача — помирить вас. Хорошо бы повелителем и вершителем в этом споре явилось Сердце.
Разум! У тебя множество путей-тропинок. Сердце не может следовать по каждой из них. Оно не только радуется твоим добрым замыслам, но и сопутствует тебе в них с охотою. Но оно не последует за тобой, если ты замыслил недоброе, и даже отстранится от тебя с брезгливостью.
Воля! В тебе много силы и мужества, но и тебя Сердце удержать. Оно не станет препятствовать в деле благоразумном, но в деле ненужном повяжет тебя по рукам.
Вам следует объединиться и во всем повиноваться Сердцу. Если вы все трое мирно уживетесь в одном человеке, то прахом с его ног можно будет исцелять незрячих. Не найдете согласия, я отдам предпочтение Сердцу. Береги в себе человечность. Всевышний судит о нас по этому признаку. Так сказано и в писаниях,» — сказала Наука.
ответ:
ұлы жібек жолы» ежелгі атау емес, ол 1877 жылы пайда болған. оны қолданысқа енгізген белгілі неміс фердинанд фон рихттофен. жолдың бұлай аталуына сауданың негізгі заты – қытайдан шығарылатын жібек мата себеп болды.
сонау еуропа мен азияны біріктіріп жатқан бұл жол ғажайып жетістіктерге жеткізді. ған елдердің бір-бірімен сауда-саттықпен айналысуына, ғылым салаларының , діни және мәдени салт-дәстүрлерінің қалыптасуына ықпал етті.
ұлы жібек жолы ежелгі қазақстан жерімен де өткен. ең негізгі сауда жолы тянь-шань тау сілемдерімен, сырдария, талас, шу, іле аңғарлары аркылы қытайға ұласкан, жолдың ендігі бір бөлігі яқсарт, сейхун деп аталған сырдария, орал (жайық) өзендерін жағалай ары қарай қаратеңіз маңы, византия мен батыс еуропа жерлеріне дейін созылып жатты.
негізгі күре тамырдан орталық қазақстан далаларына, сарыарқа мен ертіске, алтай мен моңғолияға карай тарамдалған жолдар өткен. осындай жолдардың бойында исфиджаб, усбаникент, отырар, түркістан, тараз, сауран, сығанақ, сарайшық, жаңакент сияқты ірі қалалар болған. бұл қалалардың өркендеуіне ұлы жібек жолының тигізген әсері мол. қалалар мен далаларды, тау етектерін сақтар, үйсіндер, қаңлылар, кейіннен түргеш, қарлұқ, оғыз, кыпшақ, қимақ сияқты ежелгі түркі тайпалары мекендеген.
қазақстанның ортағасырлық қалаларында жүргізілген қазба жұмыстары кезінде археологтар қытай мен византия, иран мен үндістан елдерінің теңге сарайларында нақыштап соғылған теңгелер мен ділдәлар қазып алған. сонымен бірге сол жерде жасалған әрі сауда керуендерінен келген басқа бұйымдар да табылған. алматы маңындағы ежелгі талхир қаласының орнын қазған кезде иранда жасалған қола табақ, қытай фарфоры мен жапон фаянс тостағанының сынығы және т.б. бұйымдар қолға түсті. әсіресе, беті түрлі танғажайып оюлармен, тамаша суреттермен безендірілген табак ерекше қызықтырып, ықылас тудырады. қызыл түсті жапон фаянс тостаған сынығының іші мен сыртында айдаһар, тау мен теңіз, «алтын» киім киінген ер кісі мен әйел әсем бейнеленген.
көз қызықтырар қола айналар – таяу шығыс пен қытайдан шығып, кең таралған заттардың бірі. олардың сырт жағына гүлді оюлар, ұшып бара жатқан тырналардың суреттері салынып, араб жазулары да түсірілген.
ұлы жібек жолы бойымен ферғананың әйгілі жүйрік аттарын, араб және түрікмен арғымақтарын, түйе мен пілдерді, арыстан мен керіктерді, сілеусін мен карақұйрықтарды, сұңқар мен каршығаларды, тауық пен тотықұстарды, тіпті түйеқұстарды да сату үшін алып