Сабақтың тақырыбы: Жол және сигнал белгілері.Этимология. 1-тапсырма:Мәтінді оқы және аудар.Прочитай текст и переведи.
Алғашқы бағдаршам теміржол бойында пайда болды. Оны ойлап тапқан адамның есімі тарихта сақталмаған. Ал оны көше қозғалысына ыңғайлап, қайта жасаған ағылшынның инженер-механигі Д. Найт болатын. Ол 1868 жылы Лондондағы парламент үйінің алдына бағдаршам орнатты. Алдымен түрлі-түсті сигналдар қайыс берілістің көмегі арқылы өзгертіліп отырды.
Бағдаршамдарда жасыл, сары, қызыл және ақ-ай түстерінің жарық сигналдары қолданылады.Мақсатына байланысты бағдаршам дөңгелек, жебе (жебе), жаяу жүргіншінің немесе велосипедтің силуэті түрінде және X тәрізді болуы мүмкін.
-Дөңгелек сигналдары бар бағдаршамдарда жасыл дөңгелек сигнал деңгейінде орналасқан жасыл көрсеткі (көрсеткілер) түріндегі сигналдары бар бір немесе екі қосымша секция болуы мүмкін.
-Теміржол өткелінде орналасқан дөңгелек ақ түсті ай жыпылықтайтын жарық көлік құралдарын өткелден өткізуге мүмкіндік береді. Жыпылықтайтын ақ-қызыл және қызыл сигналдар сөнген кезде, көзге көрінетін жерде өткелге жақындаған пойыз (локомотив, вагон) болмаса, қозғалысқа жол беріледі.
-Теміржол өткелдерінде қызыл жыпылықтайтын бағдаршаммен бір уақытта дыбыстық сигнал берілуі мүмкін, бұл қосымша жол пайдаланушыларға өткел арқылы қозғалуға тыйым салу туралы хабарлайды.
-Бағдаршамдар қозғалыс бағыты бойынша оң жақта немесе олар қоршаған жол осінің үстіне орнатылады. Қоршау және жолмен дұрыс жүріп келе жатпаған поездар үшін өтпелердің алдындағы аралықтарда орнатылатын оларды ескерту бағдаршамдары қозғалыс бағыты бойынша сол жақта орналасады.
-Бағдаршамдарды оң жақта орнату үшін габариттер болмаған жағдайларда.
2-тапсырма. Мәтін бойынша 3 сұрақ құрастыр.Составить 3 вопроса по тексту.
Грамматикалық тақырып – Көшір.Спиши.
ЭТИМОЛОГИЯ (грек. Etymos – ақиқат, шындық және logos – ілім – тілі білімінің жеке сөздердің немесе морфемалардың шыгу төркінін, тарихын зерттейтін саласы.
Сөздің я морфеманың шығу тегі, тарихы. Бұл күнде алғашқы қалпы, мағынасы ұмытылған немесе өзгеріске көп ұшыраған сөздер сыры этимологиялық зерттеулер арқылы анықталады. Мысалы, тіліміздегі «жолдас-жора», «бала-шаға» деген қос сөздердің соңғы сыңарлары («жора», «шаға») түсініксіз. Ал бұл сөздерді этимология тұрғысынан қарастырсақ, «жора» —қырғызша «жолдас», «шаға» — азербайжан, түрікмен тілдерінде «бала» деген ұғымды білдіреді. Этимологиялық зерттеулер тарих, этнография, архиология, ономастика, топонимика, т.б. ғылымдармен ұштастырыла жүргізіледі. Бір сөздің этимологиясын әр жақты анықтау үшін генелиологиялық, фонетикалық, морфологиялық, семантикалық, этимологиялық принциптер қолданылады. Кейде, кейбір сөздің магынасын жете білмегендіктен немесе оны өзінше топшылап түсіндіруден я болмаса бұрмалап айтудан «халықтық» («жалған») этимологиясы жасалады, (экскаватор – іске батыр: бульвар – гульбар: поликлиника – полуклиника т.б.).
Əдеби синтез эссесі- автор көзқарасына,автор бейнесіне,автор үлесіне сыни көзқарасын,пікірін білдіріп жазады
Əдеби талдау эссесі-туындыға талдау жасай отырып жазады
Əдеби дəлелдеме эссесі-ұстанымын көрсете отырып,аргументтер арқылы дəлелдеп жазады
Əдеби салыстырмалы эссесі-туындыны басқа туындымен жəне сол туындыдағы кейіпкерлерді,оқиға жайларын салыстыра отырып,талдап жазады
Əдеби шығармашыл эссесі-эсседе əдеби туындыдағы оқиғаны өз шығармашылығымен оқиға тудырып жəне кейіпкер рөліне еніп немесе оқиға уақытына,мекеніне түсіп,сезімін,ойын,жай-күйін баяндап сипаттап,суреттеп жазады
Объяснение:
Осылай дұрыс сияқты
1.баянауыл -"Ат ерін алмайтын жер екен. Бауырында тұзы бар екен, тұщы ауыр екен, бір түн түнеп кетемін деген адам, бір жұма тоқтап қалады екен. Тұзы жібермейді екен",
2.Ащы бойына келгенде-"А,Баянауыл! Сенің қоныс болып тұрғаның-мынау ащының арқасы екен. Мал жазғытұрым бір жұма ащылайды екен , күзге таман бір жұма ащылайды екен. Сонысы бір жылға татиды екен."
3.Шідерті өзені -"Мыеа шіркін топырағы асыл екен. Алты ай мініп арықтаған ат, бір айда майға бітетін жер екен. Бос жылқы шідерлеп қойғандай тоқтайтын, жылқының қонысы екен".
4. есіл өзенің көргенде -"Жары мен суы тен, жарылысы мен байы тен болатын жер екен"
5. ертісті көргенде "Мына шіркіннің баласына тойдым деп қарап отырмас, қарным ашты деп жылап отырмас. Сиырдың мүйізі, доныздың құлағы шфғып тұрған жер екен".