Тұрақты сөз тіркесі, фразеологиялық тіркес – екі немесе одан да көп сөздердің тіркесуінен жасалып, бір ұғымды білдіретін бейнелі сөздер тобы.
Тұрақты сөз тіркесінің құрамындағы сөздер өздерінің дербес мағыналарынан ажырап, жеке-дара сөздерге балама ретінде жұмсалады, олардың тіркестегі мағынасы жеке тұрғандағы мағынасына сай келе бермейді (көре алмау – қызғану; іші күю – өкіну, т.б.) тұрақты сөз тіркесі бірнеше топқа жіктеледі: идиомалық тіркестер немесе идиома (қабырғаңмен кеңес, ешкімнің ала жібін аттама); мақал-мәтел (Ел үмітін ер ақтар, ер атағын ел сақтар; Өнерлінің өзегі талмас).
Тұрақты сөз тіркесінің құрамындағы сөздер өздерінің дербес мағыналарынан ажырап, жеке-дара сөздерге балама ретінде жұмсалады, олардың тіркестегі мағынасы жеке тұрғандағы мағынасына сай келе бермейді (көре алмау – қызғану; іші күю – өкіну, т.б.) тұрақты сөз тіркесі бірнеше топқа жіктеледі: идиомалық тіркестер немесе идиома (қабырғаңмен кеңес, ешкімнің ала жібін аттама); мақал-мәтел (Ел үмітін ер ақтар, ер атағын ел сақтар; Өнерлінің өзегі талмас).
Міржақып Дулатов қаламынан талай белді
туындылар жарық көргені белгілі. Сондай
аталмыш шығармаларының бірі - "Бақытсыз
Жамал" романы. Ол қазақ әдебиетінің
тарихында тұңғыш рет роман деген жанрлық
анықтама қойылып, жарияланған прозалық
көлемді туынды еді.
Прозалық туындының сюжетіне тоқталып
өтсем, оқиға Сәрсенбайдың бір перзентке
зар болып Шолпанға үйленуінен бастау
алады. Одан Жамалдың тууы, Жамалдың
молдадан оқып, ұл балаша тәрбиеленеуі,
әдемі бойжетуімен жалғасады. Сәрсенбайдың
билік үшін көмектеседі деген есеппен Байжан
баймен құда болуы еркін өскен Жамалдың
жүзіне мұң сыйлайды. Бұған анасы Шолпан
да қарсы болған еді.
Мен қайран атам малға сатқанына,
Бір тазды жалпақ елден тапқанына.
Аты өшіп, тумай кеткір Жұман деген
Аты өшіп, тумай кеткір Жұман деген
Мал беріп мені өзімсіп жатқанына, -
деп көздің жасын көлдетіп жүргенінде,
бір тойда жас, оқыған, сыпайы, сұлу жігіт
Ғалимен танысады.
Екі ғашық бір-бірінің тілін тез тауып, хат
алмасып жүріп, ақыры қашып кете
барады. Байжанның келінінің кетіп қалуына
орай жасаған барлық әрекеттері, өтірік қағаз
жасатуы шығармада оның жауыз, дүниқңыз
жан екенін аңғартпай қоймайды. Ғали аяқ
астынан ауырып қайтыс болып, Жамалдың
жан жарасына айналады. Оқиға Жамал еріксіз
Байжан босағасына келіп, Жұманнан көрген
қорлық-зорлық, ақыры боранда адасып
өлуімен аяқталады.
Қортындылай келе айтарым, роман құрылымы
жағынан ауыр әрі кейіпкерлері көп болмаса
да сол заманның бүкіл елді жайлаған дертін
көрсете алды деп білемін. Жамал ескіліктің,
қараңғылықтың жетегінде кеткен ару қыз. Сол
заманда көп қыздардың тағдыры осындай
болғаны өкінішті
Объяснение: