ТІНМЕН ЖҰМЫС Адлын оr
тапсырна.
Mоrінді тында, оқы.
Шарасын mаnna
жоқ. Кейін қайтерін кім білсін? — деді садак е
Arnaha
шығады.
I. - Ауылды аждаһа аралаганына бір жұма болды. Әр күні түстен кейін қой-кола,
бота, тайды жұтады да жоқ боп кетеді. Атқан оқ дарымайды. Әзірге адамға ауыз
дал болдық... - Ойбай... Әне... Тағы келді, - деп сөзін жалғастырды жігіт. -
Кулон деген... жесір әйелдің... үйінің жанындағы... суы тартылып кеткен... ескі құдықтан
қашты. Ауыл ақсақалы, жасақ басшысы, сауыт, дулыға киіп қару асынған бес-алты
Жанқожа қылышын алып, солай қарай жүрді. Қасындағы адамдар жан-жаққа
жігіт амалсыздан ізіне ерді. Мақұлық үйдің арт жағында тұрған құлынды алып журналы
тұр екен. Жанқожа жылдам «Құран» оқыды да ақырып, қасына жетіп барды. Тез
Лезде айбатынан айырылған мақұлықтың көзінен пора-пора жас ағып, сылқ етіп
алдына жата кетті. Оның бейшара халін көрген Жанқожа Қылышын түсірді.
қолын созған Жанқожа одан зерен кеседегі сүтті мақұлықтың басына шашып жіберді.
- Аварван әкеліңдер! — деді сосын одан отты жанарын алмастан...
Мақұлық көзінен жас тамшылаған күйі Жанқожаға бір қарады да кері бұрылып,
Жасақ басшысы жүгіріп қараша үйге кірді де ентелей жетті. Артына қарамастан
ақырын-ақырын жоқ боп кетті. Сұсты мақұлықтан құтылғанына қуанған адамдар қатты
ІІ. Жанқожа екі күн ақсақалдың үйінде жатты. Аждаһа қайта оралмады. Ауыл
батасын жаудырып ауыл іргесіне дейін шығарып салды. Ауылдан ұзап шыққан соң
адамдары үрейден арылып, тасаттық берді. Үшінші күні еліне қайтты. Үлкендер
Түн. Жұлдыздар жымыңдайды. Шалқалай туған айдың жарығынан жол бедері аның
ақ отау көрінді. Айналасында қаз-қатар тізілген сансыз шам жанып тұр. Бұл жер таныс
байқалады. Қызылқұмның ішінде торы атты құстай ұшырып келеді. Кенет алдынан
сияқты. Анадай жердегі сексеуілге көзі түскенде барып, мұның жылқының өлексесі
жатқан жер екенін бірден сезе қойды. Демек, торы ат жүйткіген екен. Әйтпесе, бұл
дейсің?! Өз көзімен көріп өткен жазық далаға айналасында әскері жоқ демесең, Хан
жерге ертең түске тарта жетуі тиіс еді. Он сегіз мың ғаламның тылсымын кім түсінер
ордасы көшіп келгендей. Әдемі ақ отаудың жанына барғанда іштен ханшадай киінген
сұңғақ бойлы қыз шықты. Инабаттылықпен басын сәл иіп сәлем берді:
Жанқожа ізет сақтап қызбен амандасты. Астындағы торысы аман болса, ауылының
Жолаушы, алған бағытыңыз алыс көрінеді. Бір түн қонақ боп тынығып алыңыз!
алыстығы білінбейді. Айдаладағы ақ отаудан шыққан қыздың қолқасынан гөрі бұл
жерде қандай сыр бар екендігі көбірек қызықтырған тәрізді. Құранды ердің басына
байлаулы тұрған сусын құятын ыдысын алған соң, атын қоя берді. Ыдыстағы суға
«Мынадай таңсық тағамдар елдің дастарқанында болса ғой» деп ойлап отырды.
жуынып алды. Қыздың соңынан үйге кірді де төрге озды. Дастарқан жайнап тұр екен.
қуанды.
саму
қылышын көтерді.
Лолк
vole
тізгінді босатты...
(Б. Ұзақов)
02
4-тақырыптекст надо придумать три ответа и три вопроса
Үш жүз жасақтары шешуші шайқас алдында Хантауында, Сұңқар тауында (кейін бұл жер Әбілқайыр тауы аталды) жиналды. Шайқас солтүстігі Балқаш, оңтүстігі Отар даласы, батысы Шу, шығысы Күртіге дейінгі аралықтағы жерлерде өткендігін осы өңірлерде жиі кездесетін қазақ, қалмақ қорымдары дәлелдейді. Аңырақай аталатын да осы өңір. Бұл шайқаста (40—45 күн) қазақтар ірі жеңіске жеткен.
Ұрысқа бас қолбасшы болып Бөгенбай батыр сайланды. Үш жүз жасақтарының қимылын үйлестіру міндетін Қазыбек батыр, Көптеген қазақ батырлары соғыс өнерін жетік білетіндігін көрсетті. Ұлы жүз қолын Жолбарыс хан мен Төле би, Орта жүз қолын Қаракерей Қабанбай Шақшақ Жәнібек, Кіші жүзді Тама Есет, Шекті Тайлақ т.б. батырлар басқарып, үлкен ерлік көрсетті. Қазақ садақшыларының жеке жасағын ошақты Саурық батыр басқарды. Шайқасқа болашақ қолбасшы Шапырашты Наурызбай да қатысқан.
Шайқастың ең басында Бөлек батыр Қараұлы жоңғар әскерлерінің қолбасы Аңырақаймен жекпе-жекке шығып, оны өлтіреді. Солайша қазақ қолдарының рухын көтерген.
Бұл шайқаста көптеген батырлар жекпе-жекке шықты. Бұл соғыста көптеген атақты батырлар қаза тапты. Соққыдан есін жия алмай қалған қалмақтар сусыз сортаң жерде шөлге ұшырап, одан әрі соғыса алмай Аягөз, Шарға қарай жөңкіле қашты.