ТЫҢДАЛЫМ ОҚЫЛЫМ 4-тапсырма. Мәтінді тыңда, оқы.
— Табиғатқа қараңдаршы. Табиғатта зор жаратылған алып көп. «Зор»,— десең, кит, «күшті», — десең, піл бар. «Батыл», — десең, жолбарыс, «мықты»,— десең, арыстан тұр. Бізді қоршаған дүние — қайнап жатқан мұхит. Жел соғып, дауыл көтеріледі. Теңіз толқып, аспанға атылады. Найзағай аспанды күр кі ре теді. Табиғаттың тағы басқа да толып жатқан зор, өлшеусіз мықты, мейі рім сіз күштері көп. Бұл керемет күштерге адам қалай қарсы келмек?! Ертедегі адамдар табиғаттың сырын үйренуді армандады. Оны тану үшін зерттеу жүргізді, керегін алу үшін еңбек етті. Еңбегін жеңілдету үшін еңбек құралдарын ойлап тапты. Міне, адамның кәсіпке, маман дық қа бейімделуі содан басталды. Жаратылыстың әлі бізге ашпаған сыры өте көп. Біз бар мүмкінді гі мізді әртүрлі салада дамытуымыз керек. Бұл — білімді, білікті, жақсы маман болуды талап етеді. Табиғаттың өзі ұлы, оның сырын тапқан адам одан да ұлы, — деді Табиғатқұмарлар үйірмесінің жетекшісі — Хасен мұғалім.
А. Машанов
Мәтіннен етістіктерді теріп жазып,шақтарын анықтаңдар.Из текста 4-тапсырма выпишите глаголы и определите времена
Осы шақ (настоящее время)
1.
2.
Өткен шақ
время)
Келер шақ
(будущее время)
Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының тіршіліктану ғылымының бөлімі 1946 жылы ұйымдастырылды. Қазақстанда тіршіліктану ғылымының дамуына ірі жетістіктер енгізгені үшін көптеген ғалымдар әр түрлі сыйлықтардың иегерлері атанды. Қазақстан ғалымдары мал шаруашылығын дамытуда, малдың жаңа тұқымын шығаруда көрнекті нәтижелерге жетті. Малдың 10 жаңа, атап айтқанда: қойдың - 4: сиырдың 3, жылқының - 2, шошқаның - 1 қолтұқымдары шығарылды. Мал санын көбейтуде зоотехник, профессор, ВАСХНИЛ академигі, В. А. Бальмонт (1901- 1971) алғашқы отандық етті-жүнді қой тұқымы - қазақтың биязы жүнді қойын шығарды (1946). М. С. Бутарин, Е. А. Большакова, Ә. Е. Есенжолов және А. Ы. Жандеркиндердің басшылығымен отандық етті-биязы жүнді қой тұқымы қазақтың арқар-меринос қолтұқымы өмірге келді (1950). Қазақтың оңтүстік мериносын шығарған бір топ ғалымдар: А. И. Петров, О. Есалисн, Н. А. Маллицкий, Л. И. Цой, A. М. Якушкинаны атауға болады. Республикамызға кең таралған сиырдың етті - тұқымы қазақтың ақбас сиырының авторлары: Б. М. Мусин, Н. 3. Ғалиакберов, М. Ф. Гордиенко, К. А. Акопян: С. Я. Дудин. Қостанай қолтұқымды жылқысын шығарудағы ауыл шаруашылық ғылымының докторы, профессор Г. Г. Хитинковтың 6 еңбегін ескермеуге болмайды. Биолог-генетик, биология ғылымдарының кандидаты Н. С. Бутарин (1905-1961) будандастырылған шошқаның қазақ қолтұқымы топтарын шығаруда үлкен үлес қосты.
менің сабағымның сенің сабағыңның оның сабағының
менің сабағыма сенің сабағыңа оның сабағына
менің сабағымды сенің сабағыңды оның сабағын
менің сабағымда сенің сабағыңда оның сабағында
менің сабағымнан сенің сабағыңнан оның сабағынан
менің сабағыммен сенің сабағыңмен оның сабағымен
сіздің сабағыңыз, сіздердің сабақтарыңыз
сіздің сабағыңыздың, сіздердің сабақтарыңыздың
сіздің сабағыңызға, сіздердің сабақтарыңызға
сіздің сабақты, сіздердің сабақтарыңызды
сіздің сабақта, сіздердің сабақтарыңызда
сіздің сабақтан, сіздердің сабақтарыңыздан
сіздің сабақпен, сіздердің сабақтарыңызбен
сендердің сабағың, олпрдың сабағы
сендердің сабақтарыңның, олардың сабақтарының
седердіңсабақтарыңа, олардың сабақтарына
сендердің сабақтарыңды, олардың сабақтарын
сендердің сабақтарыңда, олардың сабақтарында
сендердің сабақтарыңмен, олардың сабақтарынан
сендердің сабақтарыңмен, олардың сабақтары