Қымыз – жылқы сүтінен алынатын кышқыл сүт өнімі . Қымыз – халқымыздың бірнеше ғасырлар бойы үздіксіз пайдаланып келе жатқан ұлттық тағамы . « Ауруға ем , сауға қуат дәрі қымыз » , – деді Жамбыл атамыз . Қымыз қазақ халқының ұлттық тағамдарының ішіндегі ең құрметті дастарқан дәмінің бірі . Қазақтар жүздеген жылдар көлемінде қымызды айырықша ыдыста торсық және сабада дайындаған . Қымыздың сапасы ең алдымен ұйытқыдан басталады . Қазіргі кезде қымыздың микрофлоры құрғақ түрде жақсы сақталады . Қымыздық ұйытқы ретінде көктемде , қымыздық мезгілдің басында ұйытқы қолданылады . Ұйытқыны күзде дайындау үшін қымызды бірнеше тәулікке қалдырады және ол екіге - жоғарғы мөлдір және төменгі ірімшіктік қабатқа бөледі . Бұл тұнбаны селдір матада сығып алады да , күнге кептіреді және келесі маусымға ( мамыр ) дейін жабық ыдыста , салқын жерде сақтайды.Ұйытқыны тірілту үшін ұнтаққа буландырылған бие сүтін 3-4 ас қасығына есептей отырып , 5 литр сүтке араластырады және дүркін - дүркін араластырып отыру арқылы жылы жерде бір тәулік сақтайды . Бір тәуліктен соң ұйытқыны қымыз дайындау үшін қолданады . Одан әрі қарай қымызды жасап шығару үшін енді ұйытқыны емес , кәрі қымызды 1 литр қымызға 6-7 литр бие сүтін есептей отырып қолданылады . Қымызды дайындау үшін булы бие сүтін ұйытқымен бірге сабаға құяды да , түнге қалдырады . Келесі күні әрбір сауыннан аши бастаған сүтке бірнеше жаңа бөліктерін қосады , жақсылап араластырады да , 10-15 сағат сақтайды . Дегенмен , мұндай әдіспен алынған қымыз әлі әлсіз және аз газдалған , қою , тағы да мұқият араластырады да бір күн қоя тұрады . Мұндай өндеудің нәтижесінде екі күндік орташа қымыз пайда болады . Дайын қымызды басқа ыдысқа құяды . Қымыздың бабы пісу мен сапыруға байланысты . Жиі - жиі піскен сайын қымыздың дәмі кіре береді . Ал , пісуі жетпеген қымыз ірімтіктеніп , суы бір бөлек , тұнбасы бір бөлек болып , бұзылып , сапасын жояды . Бие сүті ең алдымен қазақтарды кеңінен жайылған аурудың бірі болып отырған құрт ауруына бірден - бір ем . Қазіргі кезде қымыз көптеген ауруларды , атап айтқанда өкпе ауруларын емдеуде , қан айналу жүйесіндегі қан тамырларының жұмсақтығы мен беріктігін қамтамасыз ететіні , қандағы қызыл қан түйіршіктерімен ( эритроцит ) гемоглобин синтезіне әсер ететіні , ағзада жүретін зат алмасу процестерін жақсартып , жалпы иммунитетті күшейтетіні анықталған . ( 311 сөз )
1903 жылы Ресей империясының Сырдария облысы Перовск уезінде (қазіргі Қызылорда облысы Шиелі ауданы аумағында) дүниеге келген. Кедейдің ұлы-қазақ. 12 жылдан бастап батрак, батрач 1924 жылға дейін байларда жұмыс істеді. Мұғалімін бойынша білімі. 1925 жылы ауылдан қалаға көшіп, "Еңбекші қазақ"газетінің редакциясына қызметке орналасады. Сол жылы 1925 жылы "Сырдария" өлеңін басып шығара бастады. Алғашқы өлеңдер жинағы ("Батрак") 1927 жылы жарық көрді.
1928 жылы ВКП(б) құрамына кірді. 1932-1936 жылдар аралығында "Социалста Қазақстан" газетінің бөлім меңгерушісі және әдеби қызметкері, "Әдебиет майданы" журналы директорының орынбасары (орыс. Әдеби ұрыс алаңы). 1936-1938 жылдары — Қазақстан Кеңес жазушылар Одағы жанындағы Литфонд директоры, 1938-1939 жылдары — әдеби хатшы Жамбыл Жабаев.
«Қыз Жібек» – қазақ халқының әйгілі лиро-эпостық жыры. Жыр – махаббат машақаты жолында туындаған оқиғаға құрылдған. Шамамен XVIІ ғасырда қазақ даласының батыс өңірінде, яғни Кіші жүз қазақтары арасында дүниеге келген жырдың нұсқалары арасында айырмашылық аз, яғни болса, кейбір сюжеттік қосындылар мен суреттеу, баяндаулардағы қысқа немесе кеңінен толғаушылық болса керек. Аталған жырды алғаш рет Е:А. Александров 1880 жылы Мұсабай ақыннан жазып алып, ұзын-ырғасын қара сөзбен орысшаға аударған болса, татар мұғалімі Фалиолла Тухватуллин Зайсан өңірінен жазып алып, 1894 жылы Қазан қаласында кітап етіп бастырған. Біз төменде аталған нұсқамен қоса Жүсіпбекқожа Шайхисламов жинақтап, Қазанда бірнеше рет бастырған толық нұсқасын да жариялап отырмыз.Фильмнің бірінші бөлімінде Базарбай байдың Төлеген атты ұлы 14 жасқа толғанда өзіне жар іздеп, 210 сұлудың арасынан Сырлыбай ханның Жібек атты қызын ұнатқандығы айтылады. Үш ай Сырлыбай ханның елінде болған Төлеген өз еліне бармақ болып сапарға шығады. Бірақ Жібекті қызғанып, жол тосқан Бекежан қапыда Төлегенді өлтіріп, қазасын Жібекке өзі келіп естіртеді. Сол үшін Бекежан өлім жазасына кесіледі.
Фильмнің 2-бөлімінде хабарсыз кеткен Төлегенді іздеп шыққан інісі Сансызбай қалмақ ханы Қоренді өлтіріп, Жағалбайлы елін жаудан азат еткендігі айтылады.
Әлқисса, төменгі Мекке жолында жеті тылсым дариялар бар еді, осы дариялардың һәммасы Черный море дегенге құяды екен. Осы теңіз жағасында Жүз жағалбайлы деген ел бер екен. Сол елде Базарбай деген бір бай бар екен. Базарбайдың байлығын ешкім есеп етіп болмас екен, үш қатыннан тоғыз ұлы бар екен. Сол елге бір қалың дерт – оба келіп, сонда Базарбайдың тоғыз ұлының бәрі өліпті, содан кейін және алты қатын алыпты, еш перзенті болмады. Базарбай сексенге келгенде, оның кіші қатыны қырық төртке келгенде бір ұл тауыпты, басқа қатындарда еш бала жоқ, оның атын Төлеген қойды, осы Төлеген періште сипатты, хор құлықты боп туды, оның артынан тоғызыншы жылда бір ұл туды, оның атын Сансызбай қойды. Екеуіне де Базарбай қалың бермеді, тірі болса өздері бір қыз алар, патшаның қызын алса да мал жетеді деп. Сол уақытта Төлеген 12 жасқа келді, ешкімнің қызын жақтырмады, 16 жасқа келді, сонда бұл елге бір сәудегер кеп сұрады: бұл Базарбай екі ұлына неге қалыңдық бермеген деп, соның жайын әркімнен сұрап біліп, бір күні Төлегенге айтады."Қазақ халқының даналығы көрініс тапқан жыр"Жібек — Меруерт Өтекешева
қазақ ақыны, прозашы, аудармашы
1903 жылы Ресей империясының Сырдария облысы Перовск уезінде (қазіргі Қызылорда облысы Шиелі ауданы аумағында) дүниеге келген. Кедейдің ұлы-қазақ. 12 жылдан бастап батрак, батрач 1924 жылға дейін байларда жұмыс істеді. Мұғалімін бойынша білімі. 1925 жылы ауылдан қалаға көшіп, "Еңбекші қазақ"газетінің редакциясына қызметке орналасады. Сол жылы 1925 жылы "Сырдария" өлеңін басып шығара бастады. Алғашқы өлеңдер жинағы ("Батрак") 1927 жылы жарық көрді.
1928 жылы ВКП(б) құрамына кірді. 1932-1936 жылдар аралығында "Социалста Қазақстан" газетінің бөлім меңгерушісі және әдеби қызметкері, "Әдебиет майданы" журналы директорының орынбасары (орыс. Әдеби ұрыс алаңы). 1936-1938 жылдары — Қазақстан Кеңес жазушылар Одағы жанындағы Литфонд директоры, 1938-1939 жылдары — әдеби хатшы Жамбыл Жабаев.
«Қыз Жібек» – қазақ халқының әйгілі лиро-эпостық жыры. Жыр – махаббат машақаты жолында туындаған оқиғаға құрылдған. Шамамен XVIІ ғасырда қазақ даласының батыс өңірінде, яғни Кіші жүз қазақтары арасында дүниеге келген жырдың нұсқалары арасында айырмашылық аз, яғни болса, кейбір сюжеттік қосындылар мен суреттеу, баяндаулардағы қысқа немесе кеңінен толғаушылық болса керек. Аталған жырды алғаш рет Е:А. Александров 1880 жылы Мұсабай ақыннан жазып алып, ұзын-ырғасын қара сөзбен орысшаға аударған болса, татар мұғалімі Фалиолла Тухватуллин Зайсан өңірінен жазып алып, 1894 жылы Қазан қаласында кітап етіп бастырған. Біз төменде аталған нұсқамен қоса Жүсіпбекқожа Шайхисламов жинақтап, Қазанда бірнеше рет бастырған толық нұсқасын да жариялап отырмыз.Фильмнің бірінші бөлімінде Базарбай байдың Төлеген атты ұлы 14 жасқа толғанда өзіне жар іздеп, 210 сұлудың арасынан Сырлыбай ханның Жібек атты қызын ұнатқандығы айтылады. Үш ай Сырлыбай ханның елінде болған Төлеген өз еліне бармақ болып сапарға шығады. Бірақ Жібекті қызғанып, жол тосқан Бекежан қапыда Төлегенді өлтіріп, қазасын Жібекке өзі келіп естіртеді. Сол үшін Бекежан өлім жазасына кесіледі.
Фильмнің 2-бөлімінде хабарсыз кеткен Төлегенді іздеп шыққан інісі Сансызбай қалмақ ханы Қоренді өлтіріп, Жағалбайлы елін жаудан азат еткендігі айтылады.
Әлқисса, төменгі Мекке жолында жеті тылсым дариялар бар еді, осы дариялардың һәммасы Черный море дегенге құяды екен. Осы теңіз жағасында Жүз жағалбайлы деген ел бер екен. Сол елде Базарбай деген бір бай бар екен. Базарбайдың байлығын ешкім есеп етіп болмас екен, үш қатыннан тоғыз ұлы бар екен. Сол елге бір қалың дерт – оба келіп, сонда Базарбайдың тоғыз ұлының бәрі өліпті, содан кейін және алты қатын алыпты, еш перзенті болмады. Базарбай сексенге келгенде, оның кіші қатыны қырық төртке келгенде бір ұл тауыпты, басқа қатындарда еш бала жоқ, оның атын Төлеген қойды, осы Төлеген періште сипатты, хор құлықты боп туды, оның артынан тоғызыншы жылда бір ұл туды, оның атын Сансызбай қойды. Екеуіне де Базарбай қалың бермеді, тірі болса өздері бір қыз алар, патшаның қызын алса да мал жетеді деп. Сол уақытта Төлеген 12 жасқа келді, ешкімнің қызын жақтырмады, 16 жасқа келді, сонда бұл елге бір сәудегер кеп сұрады: бұл Базарбай екі ұлына неге қалыңдық бермеген деп, соның жайын әркімнен сұрап біліп, бір күні Төлегенге айтады."Қазақ халқының даналығы көрініс тапқан жыр"Жібек — Меруерт Өтекешева
Объяснение: