Как установлено, многие учителя-гуманитарии заинтересованы в научной оценке качества своей эстетической культуры, ее уровня, достоинств и слабых сторон. Им ценно получить рекомендации, анализ ретроспективы и перспективы своего развития и совершенствования. В ходе специального изучения были выявлены динамика, уровни культурно-эстетических ориентаций педагогов, определяющиеся либо обогащением личной эстетической культуры, либо сохранением ее, или «застыванием». В сложной экономической ситуации стремление к саморазвитию в этой сфере выдвигают для себя на первые места 53% о учителей, а профессиональные задачи – 33%. Как на особенности личного пути в развитии эстетической культуры, указывают, прежде всего, на призвание внешние обстоятельства, а также на роль самовоспитания, самообразования, труда и постижения мира культуры. Недостаток культуры у многих людей учителя связывают с ущемлением эстетических отношений и потребностей в современных экономических условиях. Анализируя развитие своей личностной культуры, учителя отмечают движение от созерцательности к активному восприятию. Учитель, обладающий развитой культурой, творческой активностью, самобытным эстетическим сознанием, достаточно высокой самооценкой и рефлексией, ценен для своих учеников как личность, как необходимый организатор диалога с культурой.
Овладение системой эстетического диалога – одно из условий развития, пополнения эстетической культуры и учителя, и школьников. В педагогическом процессе освоение моделей диалога об искусстве может выступать как средство развития качества эстетического сознания, потребностей, отношения. Диалоги культурно-эстетического характера раскрываются как педагогически влиятельные ситуации высокого творчества, общения, создавая в пространственно-временном своем объеме условия, стимулирующие самовыражение и развитие личности. В культурно-эстетическом освоении человеческого мира, природной среды, искусства, языка и речевой деятельности, это имеет первостепенное значение (см. Буш Г. Диалогика и творчество, Рига, 1985).
Как известно, педагогический диалог, его стандартные признаки и формы характеризуют преимущественно рутинность, уводящую от общения личностей, маскирующую истинное его содержание, так как он поверхностен, ограничен узкими обучающими или информационно-контрольными задачами. Резервы воздействия культурно-эстетического диалога на сознание школьника еще не раскрыты в педагогическом процессе.
Опрос учителей об их отношении к диалогу в обучении и воспитании показал, что немногие из них оценили диалог как общения с художественными ценностями», «обучения элементам культуры» (как «равноправный, не поучающий, взаимопонимаемый»), годный для любых ситуаций обучения, общения. Эту немногочисленную группу учителей мы бы причислили к 1-му уровню – творческому. Учителя 2-го уровня – репродуктивно-творческого, – указывают на отдельные предпочтения формы диалога в создании проблемных ситуаций на уроках, на уроках-диспутах, в беседах, тестах, анкетах, в процессе обучения, считают их достаточно эффективными в сфере эстетической культуры. Учителя 3-го уровня (ситуативно-творческого) предпочитают обращаться к диалогу вне урока, вне школы, индивидуально. Учителя 4-го уровня (инертного) не проявляют особого внимания к диалогу, не видят в нем инструмента развития своей личности, эстетической культуры и ее необходимых качеств у школьников.
(здесь нужно написать основную мысль каждого абзаца
Советский психолог, Борис Фёдорович Ломов, считал, что «потребности людей диктуют их поведение с такой же властностью, как сила тяготения - движения физических тел». Таким образом, автор подчёркивает, что поведение человека определяется его потребностями, причём с постоянностью и точностью соблюдения физических законов. Несмотря на то, что потребности действительно влияют на наше поведения и деятельность, я всё же считаю, что человек, обладающий определенной долью самоконтроля и воли иногда отказаться от некоторых потребностей или удовлетворить их позже. Поэтому я могу только частично согласиться с мнением автора.
Приведем теоретические доводы. Для начала, рассмотрим само понятие потребностей. Потребности - это нужда в чём-либо, что необходимо для поддержания жизнедеятельности организма человека и развития его личности. Потребности делятся на две основные группы: первичные (прирожденные) и вторичные ( приобретенные). К первичным относятся физиологические потребности, такие как: дыхание, воды, пища, одежда, жилье, воспроизведение рода. Так же к первичным относится потребность в безопасности: защита от врагов в случае болезни, самосохранение. К вторичным относятся социальные потребности ( любовь, дружба, общение с людьми, духовная близость) и идеальные ( потребность в уважении, самореализации, активном использовании своих и т.д.). Потребности являются основным мотивом деятельности человека, его движущей силой. Но, как говорил И. Кант : «Человек - это существо, принадлежащее двум различным мирам: природной необходимости и нравственной свободе». Поэтому у человека есть возможность контролировать свои потребности.
Әдет - белгілі бір жағдайда адамныңқажеттілікке айналып кеткен мінез-құлқы мен жүріс-тұрысы. Әдет стихиялық түрде, сонымен қатар бағытталған тәрбие арқылы пайда болып, мінезінің тұрақты қырына айналуы мүмкін. Тәрбиелі деп сырттан бақылау болмағанның өзін-өзі қалай ұстау керектігін білетін және өзінің әдеттеріне сай басқаша шешім қабылдай алмайтын адамды айтады.[3]
ӘДЕТ- көшпелі ортадағы адамдардың әлеуметтік тәртібінің негізі болып табылатын тарихи қалыптасқан тұрақты әлеуметтік нормалар мен ұстанымдар. Әдетвертикальды ұрпақаралық-этникалық байланыстар арқылы, яғни әкеден балаға әлеуметтік ортада қалыптасқан сан алуанмеханизмдер арқылы беріліп отырады. Бұл нор¬малар мен ұстанымдар көшпелі социумның барлық мүшелеріне ортақ, үйреншікті, әрі дағдылы болғандықтан әлеуметтік қарекетті реттейтін маңызды функцияатқарды. Сонымен бірге әдеттің өзі де дәстүрдің ұрпақаралық-этникалық беріліс үдерісінің ең маңызды тетіктерінің бірі болып табылады. Қалыптасқан жалпыға ортақ әдетті сақтау дәстүрлі социумның қалыпты тіршілігінің негізгі факторларының бірі болды. Сондықтан көшпелілер әдеттің ежелден орныққан нормалары мен ұстанымдарының бұлжымастығын қамтамасыз етуге айырықша мән берді. Әдетті қалыптастыратын және сақтайтың ең басты этномэдени орта, әрине, отбасы болды. Түптеп келгенде, отбасында атқарылатын сан алуан салттар, ғұрыптар, ырым-тыйымдар, жосын-жоралғылар әдеттің ілкімді нормалары мен принциптерінің қолданысын қамтамасыз ететін механизм болып табылады. Және аталмыш үрдістердің өздерінің де әдеттің нормалары мен ұстанымдарына сәйкестілігі олардың дәстүрлі тәртіппен атқарылуының кепілі болып табылады. Яғни олар өзара себеп-салдарлық байланыста болды. Бұл ретте, әлбетте, отбасы иелерінің -ата-ананың, жақын ағайын-туыстардың, жекжат-жұраттардың, әрісі руластардың кісілік қасиеттері мен әрекеттері маңызды рөл атқарды. Осы ретте шежірелік жосынға негізделген және осы жосынмен реттелетін туыстық-рулық қатынастар жүйесінің ерекше маңызды рөл атқарғандығын айтуға бо¬лады[4]. Дәстүрлі ортадағы адамаралық байланыстар - үлкен мен кішінің, әйел мен ер адамның, әйелдер арасындағы және ер адамдардың қарым-қатынасындағы ұстанымдар мен нормалардың әдеттік қалпы бүкіл социумның тіршілігінің бірден бір кепілі болды[5]. Бұл жерде әдеттік қалпы деген сөз тіркесі ата-баба жолының принциптері мен нормаларының қалыпты күйін білдіреді. Сайып келгенде, бүкіл қоғам мүшелері мойындаған әдеттегі нормалар мен ұстанымдар қоғамдық сипатта болды. Ал қоғамдағы әдеттен тыс деп аталатын әрекеттер мен қылықтар әдепсіздік ретінде бағаланды. Осындай әдеттен тыс әрекеттер мен мінез-құлықтардыңсубъектілері социумның, яғни руластардың қатал сынына ұшырап отырды. Шектен шыққандары болса, тіпті, әдеттік құқықтың принциптері мен нормаларына сәйкес жазаланды. Демек, әдеттен тыс - жағымсыз мінез-құлықтар мен әрекеттер субъектілік сипатта, яғни жеке адамдарға ғана тән қасиет болды. Жалпы алғанда, әдеттің нормалары мен ұстанымдары қоғамдық қатынастардың институттары, нормалары менпринциптері арқылы қамтамасыз етіліп отыр¬ды. Әсіресе, әдеттікқұқық пен осы институттыңнормалары мен принциптерін жүзеге асыратын механизм - билер соты мен оның шешімдерінің жүзеге асырылу тәсілдері айырықша рөл атқарды[6].